Ο συγγραφέας Αύγουστος Κορτώ, με αφορμή τη 10η Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, δημοσίευσε χθες στην προσωπική του σελίδα στο facebook το παρακάτω κείμενο για την κοινωνική (και ουχί μόνον) παθογένεια σε σχέση με τις ψυχικές ασθένειες. Μάλιστα, το «συνόδεψε» και με τη συγκεκριμένη φωτογραφία (που έχει βάλει και η ιστοσελίδα), λέγοντας: «Χαμογελάω γιατί εδώ και πέντε χρόνια – με κάποια μικρά σκαμπανεβάσματα – είμαι καλά». Μιλά για τη δική του πάθηση, την κατάθλιψη, και τους ασθενείς της, που ακόμα και σήμερα κρύβουν και ντρέπονται για τη νόσο τους «για να μη μας βγει η ρετσινιά του “τρελού”», καθώς «το στίγμα δεν έχει εξαλειφθεί επ’ ουδενί». Ενώ σε άλλο σημείο του κειμένου του υπογραμμίζει: «Δεν είμαστε τα αποπαίδια του πόνου: η οδύνη μας, ο αγώνας μας, είναι ισότιμα με κάθε άλλου αρρώστου. Ζητάμε – απαιτούμε – ισότιμη διαχείριση, ορατότητα, σεβασμό, βοήθεια από την πολιτεία».
Χαμογελάω γιατί εδώ και πέντε χρόνια – με κάποια μικρά σκαμπανεβάσματα – είμαι καλά.
Όμως χαμογελούσα κι όταν ήμουν χάλια, όταν ένιωθα ότι ο αέρας αποτελούνταν κατά 21% από καθαρή δυστυχία. Το έκανα για να μην επιβαρύνω τους αγαπημένους μου περαιτέρω, γιατί ένιωθα, όπως όλοι οι ψυχικά άρρωστοι σε κρίση, ότι ήμουν άχρηστος, ένα σκέτο άχθος, κι ότι κατά βάθος ίσως μου άξιζε αυτό που ζούσα, ότι ίσως ήταν μια τιμωρία που μου επέβαλλε ο άθλιος εαυτός μου.
Πώς να μη νιώθουμε ντροπή κι ενοχή όταν τόσοι άνθρωποι μας λένε ανέμελα “Στο μυαλό σου είναι όλα”, “Βγες μια βόλτα”, “Αυτό που έχεις εσύ δεν είναι τίποτα – που να δεις τι θα πει σοβαρό πρόβλημα. Τα ‘χεις όλα στα πόδια σου και κλαίγεσαι.”
Λίγες δεκαετίες νωρίτερα, όταν δεν χρειαζόταν χαρτί από εισαγγελέα, μας έκλειναν σε ψυχιατρεία και μας εγκατέλειπαν εκεί για χρόνια – μας άξιζε να ζούμε αόρατοι, κρυμμένοι, για να μη φέρνουμε σε δύσκολη θέση τους άλλους και την κοινωνία με την ανίατη αρρώστια μας.
Το στίγμα δεν έχει εξαλειφθεί επ’ ουδενί: εξακολουθούμε να είμαστε οι μόνοι ασθενείς που κρύβουμε τη νόσο μας, που ντρεπόμαστε γι’ αυτήν, που διστάζουμε να ζητήσουμε βοήθεια, για να μη μας βγει η ρετσινιά του “τρελού”, που πάει σε ψυχίατρο και παίρνει φάρμακα.
Για να νικηθεί οριστικά αυτή η απανθρωπιά, χρειάζονται αφενός υποδομές, προσβασιμότητα σε επαγγελματίες της ψυχικής υγείας στα μήκη και τα πλάτη της επαρχίας, χρειάζονται καμπάνιες ενημέρωσης του κόσμου, χρειάζεται, επιτέλους, απενοχοποίηση κι αποδαιμονοποίηση της κατάθλιψης, της σχιζοφρένειας, της διπολικής διαταραχής και κάθε άλλης πάθησης της ψυχικής σφαίρας. Δεν είμαστε τα αποπαίδια του πόνου: η οδύνη μας, ο αγώνας μας, είναι ισότιμα με κάθε άλλου αρρώστου.
Κι αν δεν μπορούμε – ή δεν θέλουμε – να χαμογελάσουμε, να υποδυθούμε τους λειτουργικούς, δεν το χρωστάμε σε κανέναν. Πόσο εύκολα χαμογελάει κάποιος με συντριπτικό κάταγμα κάτω άκρου, που μοχθεί στη φυσιοθεραπεία; Πόσες βόλτες έχει όρεξη να βγει ο νεφροπαθής, που κάνει αιμοκάθαρση τρεις φορές τη βδομάδα; Κι η γυναίκα που ανακαλύπτει έναν όγκο στον μαστό – οφείλει να κάνει τη χαζοχαρούμενη, για να μη στεναχωρήσει τους οικείους της;
Ζητάμε – απαιτούμε – ισότιμη διαχείριση, ορατότητα, σεβασμό, βοήθεια από την πολιτεία. Η κατάθλιψη μόνο πλήττει ετησίως εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο, που ακόμα κι αν νοσούν για πρώτη φορά, μπορεί να παραλύσουν για μήνες.
Το σίγουρο είναι ότι ποτέ δεν θα τους αντιμετωπίσουμε με συγκατάβαση κι επιπολαιότητα, λέγοντας “Στο μυαλό σου είναι όλα”. Γιατί στο μυαλό είναι κι η συμπαράσταση, η αλληλεγγύη, η κατανόηση πως μια κλωστή, μια σύμπτωση, μας χωρίζει απ’ τον πόνο του συνανθρώπου μας.
