Από την Αντωνία Πάνου – Πηγή: kommon
Η καταστροφή στη Θεσσαλία είναι βιβλική. Μετά την κακοκαιρία «Ντάνιελ» με τα 500 χιλ. βροχής, 750.000 στρέμματα εύφορης γεωργικής γης βρίσκονται κάτω από το νερό της πλημμύρας. Οι ποταμοί, οι παραπόταμοι, τα ρέματα της περιοχής ξέφυγαν από τις εγκλωβισμένες από τσιμέντο κοίτες τους και το μανιασμένο νερό προσπαθώντας να βρει διέξοδο, παράσυρε στο διάβα του ότι έβρισκε μπροστά του: Ανθρώπους, ζώα, αναχώματα, γέφυρες, σπίτια, γεωργικές, κτηνοτροφικές και βιοτεχνικές-βιομηχανικές αποθήκες και εγκαταστάσεις. Και κατέκλυσε το σύμπαν.
Η δημιουργημένη κατάσταση είναι εφιαλτική
Έχουν περάσει πέντε μέρες, έχουμε 10 καταγεγραμμένους νεκρούς και πάρα πολλούς αγνοούμενους.
Όλος ο Βόλος και το Πήλιο με τα χωριά τους, οι παραποτάμιες συνοικίες της Καρδίτσας, των Τρικάλων, της Λάρισας, των Φαρσάλων, πολλές κωμοπόλεις Παλαμάς, Μουζάκι και τα χωριά του Θεσσαλικού κάμπου –παντού– είναι ακόμα κάτω από τη λάσπη.
Το νερό με τους οργανισμούς που αποσυντίθενται εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Μολυσματικές ασθένειες -από τα σε αποσύνθεση πνιγμένα ζώα, τα αναμεμιγμένα με διάχυτα οικιακά λύματα, χημικά απόβλητα και λύματα βιομηχανιών- απειλούν τους ανθρώπους και τα ζώα που έρθουν σε επαφή με αυτά.
Το νερό των πλημμυρών έχει διεισδύσει στον υδροφόρο ορίζοντα και ήδη έχει μετατρέψει σε ακατάλληλο όλο το νερό των υδροφόρων δικτύων. Υπάρχουν πολλά απομακρυσμένα χωριά που είναι ακόμα απρόσιτα, με ανθρώπους αποκλεισμένους από καθαρό νερό, τροφή, φάρμακα, περίθαλψη.
Το οδικό δίκτυο σε όλο το Πήλιο έχει καταρρεύσει, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει η συγκομιδή των φθινοπωρινών φρούτων (μήλα, κλπ) ενώ και ο ίδιος ο Βόλος είναι αποκομμένος από τα περίχωρα. Η διέλευση της εθνικής προς Θεσ/νικη και Λαμία ήταν για 48 ώρες αποκομμένη εντελώς και διακόπτεται ακόμα κατά φάσεις. Σε όλη την περιοχή υπάρχουν προβλήματα εξασφάλισης τροφής, καθαρού νερού, ηλεκτροδότησης και τηλεπικοινωνιών. Τα Γενικά νοσοκομεία του Βόλου και της Λάρισας λειτουργούν μόνο για έκτακτα χειρουργικά περιστατικά. Οι αιμοκαθάρσεις στο νοσοκομείο του Βόλου εξασφαλίζονται με νερό από βυτιοφόρα από τις κολυμβητικές δεξαμενές όλης της περιοχής, χημειοθεραπείες αναβάλλονται.
Ολόκληρος ο τομέας της πρωτογενούς παραγωγής της Ελλάδας και της άμεσης συναφούς βιομηχανικής – βιοτεχνικής παραγωγής τροφίμων έχει καταρρεύσει. (Στάρια και λοιπά δημητριακά, οπωροκηπευτικά, γαλακτοβιομηχανία, βιομηχανία παραγωγής κρέατος, πουλερικά, φθινοπωρινά φρούτα κλπ). Εκατοντάδες γεωργοί και κτηνοτρόφοι έχασαν από τη μια μέρα στην άλλη όλες τις σοδειές τους και τα ζώα τους.
Έχουμε μια νέα μορφή πολέμου: Ταξικού καταστροφικού πολέμου
Όπου το κεφάλαιο, στον πιο βαθύ του πυρήνα «τα πάντα για το κέρδος», έχει έρθει αντιμέτωπο με κάθε κοινωνική λογική, με τον ίδιο τον άνθρωπο και όλα τα έμβια όντα στον πλανήτη, ζώα και φυτά. Έχει αρχίσει να καταστρέφει αλόγιστα τη φύση και τους κυκλικούς της νόμους, δημιουργώντας τη λεγόμενη «κλιματική αλλαγή».
Οι εκάστοτε κυβερνήσεις στην Ελλάδα υποτελείς στο μεγάλο κεφάλαιο έχουν υπαγάγει κάθε κρατικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό στις επιταγές των αφεντικών τους. Από την εποχή της ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους μέχρι τα σήμερα.
Η εφαρμογή του πελατειακού συστήματος, η απογοήτευση από την κυβερνώσα αριστερά το 2015 και η εξατομίκευση όλων μας έχουν υπαγάγει ολόκληρο τον ελληνικό λαό στη «μοίρα» αυτής της υποτέλειας.
Το πελατειακό σύστημα ή ο «καθένας για πάρτη του» ή «η ατομική ευθύνη» έχει βρει νόμιμους τρόπους, να εξασφαλίζει εγκρίσεις των υπηρεσιών, υπογραφές δημάρχων και υπουργών σε:
Χωροταξικές – πολεοδομικές μελέτες, που με τη «βούλα» του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης γίνονται πολεοδομικά σχέδια και επιτρέπουν είτε τη νόμιμη δόμηση για δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, σε μπαζωμένα ποτάμια και ρέματα, είτε τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων μέσα σε αυτά όπου η φυσική καταστροφή είναι προδιαγεγραμμένη (βλ. Μάνδρα πριν μερικά χρόνια, Μουζάκι τώρα)
Στην φωτογραφία τον Σεπτέμβριο του 2023, τα ορμητικά νερά του Πάμισου παρέσυραν και αναποδογύρισαν σαν παιδικό παιχνίδι, κτίριο δίπλα ακριβώς στο μπαζωμένο ποτάμι στον περιφερειακό του Μουζακίου, που στέγαζε κατοικία και γυμναστήριο. Το 2020 είχε παρασυρθεί και κατέρρευσε το Κέντρο Υγείας που είχε χωροθετηθεί και αυτό και κτίστηκε μέσα και δίπλα ακριβώς στο μπαζωμένο ποτάμι.
την τεχνητή μείωση της κοίτης τους και την χωροθέτηση μέσα σε αυτές και τις παραρεμάτιες περιοχές έργων δημόσιας χρήσης ακόμα και λιμανιών στο δέλτα τους. Οι εκβολές του Κραυσίδωνα που διασχίζει το Βόλο – από 640 μ. σε αεροφωτογραφία του 1945 έχουν περιοριστεί στα 40 μ. και εκεί έχει γίνει το λιμάνι του Βόλου, το ίδιο συμβαίνει και για το ρέμα του Ξηριά όπου στις εκβολές του έχουν χωροθετηθεί πάρκινγκ και λιμάνι. Η τεχνητή μείωση προκαλεί αύξηση της ταχύτητας του νερού με αποτελέσματα ακόμα και την κατακρήμνιση γεφυρών –όπως της γέφυρας στην περιοχή των Καλών νερών.
Σε ακατάλληλα αντιπλημμυρικά έργα παλιάς τεχνολογίας (κατανάλωσης τόνων μπετόν) που αντί να αποτρέπουν εντείνουν τις πλημμύρες (αντί ορεινής υδρονομίας και φυσικής αποκατάστασης της κοίτης και των παραποτάμιων ή παραρεμάτιων περιοχών εκτόνωσης των πλημυρών).
Σε τσιμεντοποίηση των ποταμών και ρεμάτων και μετατροπής τους σε αποδέκτες λυμάτων, εργοστασιακών αποβλήτων, χημικών λιπασμάτων .
Την κατασπατάληση δημοσίου χρήματος σε επιφανειακά έργα οδοποιίας σαθρών υποστρωμάτων ή ακατάλληλων εδαφών (Βλ. όλους τους δρόμους του Πηλίου και όχι μόνο).
Δεν έχει βρει ωστόσο τον τρόπο ούτε πρόκειται, να ξεγελάσει τη φύση.
Οι καταστροφικές πλημμύρες επιμένουν να ξεσκεπάζουν το ποτάμι των «εσκεμμένων λαθών» (χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, αντιπλημμυρικών έργων, έργων οδοποιίας, λιμενικών, αποχετεύσεων, ύδρευσης).
Είναι γνωστό:
Τα αντιπλημμυρικά έργα είναι το πεδίο κερδοφορίας των μικρών και μεγάλων εργολάβων και όχι η προστασία των παραρεμάτιων περιοχών.
Τα έργα οδοποιίας επίσης. Είναι χρόνια η παράβλεψη –έναντι τιμήματος στους αρμοδίους– των σωστών σχετικών προδιαγραφών τόσο στις μελέτες αλλά κυρίως στην κατασκευή και ιδιαίτερα στο περιφερειακό οδικό δίκτυο.
Οι περιφερειακές μελέτες χωροταξίας και οι πολεοδομικές μελέτες πάντα εξασφάλιζαν τους ημέτερους, τις αρχές και τις μεγάλες ιδιοκτησίες. Πολλοί σχετικοί μελετητές έχουν δηλώσει τις ανεξάντλητες πιέσεις που έχουν υποστεί και άλλοι έχουν επωφεληθεί από οικόπεδα από την εκπόνηση των μελετών.
Γενικό χωροταξικό σχέδιο στην Ελλάδα που ρυθμίζει όλον το χώρο με ισοτιμία και ισονομία στις διάφορες χρήσεις δεν ισχύει.
Από δε την εποχή των μνημονίων και μετά εφαρμόζονται προς όφελος των επενδυτών αποκομμένα σχέδια χρήσεων γης και χωροθέτησης στρατηγικών επενδύσεων (Master Plan). Τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια -δίχως αλληλεξάρτηση- που υποτίθεται ότι ήταν μια διαδικασία κατ΄εξαίρεση, έχουν μετουσιωθεί σε τακτική διαδικασία πολεοδομικού σχεδιασμού πρώτου επιπέδου. Υποτίθεται ότι βρίσκονται σε διαδικασία προκήρυξης 400 περίπου περιοχές.
Πλήθος νέων νόμων είναι ολοένα και πιο ευνοϊκοί για τη μεγαλύτερη εκμετάλλευση της γης και την αστική διάχυση σε όλη την επικράτεια της χώρας. Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν υπάρχει η λεγόμενη εκτός σχεδίου δόμηση η οποία δημιουργεί πολλά προβλήματα (ανυπαρξία και στη συνέχεια μεγάλο κόστος υποδομών). Και παρότι είναι γνωστά τα ζητήματα που δημιουργούνται από την εκτός σχεδίου Δόμηση, πριν από λίγες μόνο ημέρες δόθηκε δυνατότητα παρατάσεων στις προθεσμίες για δόμηση εκτός σχεδίου σε τυφλά γεωτεμάχια 4 στρεμμάτων και σε μικρότερα των 4 στρεμμάτων ανάλογα με το από πότε υπάρχει το οικόπεδο. Ακόμα δόθηκε η δυνατότητα να ανεγείρονται οικοδομές, με ορισμένες συνθήκες σε μη οριοθετημένα ρέματα, στην παρεμάτια περιοχή και να επισκευάζονται κατασκευές μέσα στην κοίτη τους ρέματα.
Η εκτός σχεδίου δόμηση κλείνει βασικά το μάτι στην ιδιωτική ιδιοκτησία και στοχεύει στην κοινωνική ενσωμάτωση μεγάλου μέρους της κοινωνίας (εξ αρχής αυτός ήταν ο στόχος της μαζί με το φαινόμενο της αντιπαροχής) χωρίς κρατική συμμετοχή. Αδιαφορία για το αν ο κόσμος οδηγείται στην καταστροφή.
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι υπάρχουν μελέτες πλημμυρικής εκτίμησης της Ελλάδας ολόκληρης, και της Θεσσαλίας ειδικά. Το Περιφερειακό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ)- Περιφέρεια Θεσσαλίας έχει συνταχθεί το 2020, με συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχει λεπτομερέστατη καταγραφή του συνολικού φυσικού, οικιστικού, παραγωγικού περιβάλλοντος και των κινδύνων που το απειλούν από την κλιματική αλλαγή και ιδιαίτερα από τις υδατικές πιέσεις. Έχει μείνει στο χρονοντούλαπο. Η δε Ελλάδα καλείται να πληρώσει από την Ε.Ε. ποινική ρήτρα γιατί δεν το έχει επικαιροποιήσει μέχρι το 2023. Και η ΕΕ αδιαφορεί αν η Ελληνική πολιτεία το έλαβε υπ’ όψη για τη λήψη αποφάσεων και εφαρμογή αντιπλημμυρικών έργων.
Στη Θεσσαλία, η κακοκαιρία Ιανός, είχε προκαλέσει πολλές καταστροφές. Η τότε κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε υποσχεθεί αντιπλημμυρικά έργα με επαρκή κρατική χρηματοδότηση. Όλοι αναρωτιούνται που πήγαν τα λεφτά όταν δεν έχει γίνει το παραμικρό;
Η κυβέρνηση της ΝΔ, τα άλλα κόμματα που κυβέρνησαν, οι περιφερειακές και δημοτικές αρχές έχουν τεράστιες, εγκληματικές ευθύνες. Βάζουν τις μίζες, τις ρεμούλες, το «δίκαιο του κεφαλαίου» και των επενδυτών τους πάνω από τις ζωές και τις περιουσίες των ανθρώπων, πάνω από την προστασία του περιβάλλοντος.
Τι πρέπει να γίνει;
Για εμάς όλους τους εργαζόμενους, τους άνεργους, τους συνταξιούχους, τους διανοούμενους, τη νεολαία, που θέλουμε το καλό των συνανθρώπων μας και αυτού του τόπου μπαίνουν επιτακτικά καθήκοντα τόσο άμεσα όσο και μακράς πνοής.
Αν δεν συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι το θέμα είναι «ή το κεφάλαιο στη σημερινή του μορφή ή η επιβίωση του πλανήτη και του ανθρώπου μαζί» δεν θα μπορέσουμε να προσανατολιστούμε ούτε στα άμεσα καθήκοντα ούτε και σε αυτά της μακράς πνοής.
‘Άμεσα είναι η διεκδίκηση και οι αγώνες για την αποκατάσταση όσο το δυνατό της θεσσαλικής γης και των ανθρώπων της. Αυτό που απαιτείται εδώ και τώρα, είναι να εξασφαλιστεί η στέγαση, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η προμήθεια με τρόφιμα και νερό και η προστασία όλων των πληγέντων.
Πρέπει άμεσα να υπάρξει σύγχρονος χωρικός σχεδιασμός που να λάβει υπόψη του την κλιματική αλλαγή. Να διαχωρίσει τις χρήσεις γης και να χωροθετήσει τις οικιστικές περιοχές σε υψώματα με αντιπλημμυρική πρόβλεψη και συγκέντρωση όλων των υποδομών. Το νερό πρέπει να ληφθεί στην Ελλάδα σοβαρά υπόψη όπως οι σεισμοί. Επιστήμονες και πολύ καλοί μάλιστα υπάρχουν. Ενδιαφέρον υπάρχει απ’ ότι δείχνει να φανεί και η αλληλεγγύη που αυθόρμητα αναπτύσσει ο ελληνικός λαός προς τους πληγέντες.
Σήμερα , και μέσα σε αυτή την καταστροφή, ο Μητσοτάκης κλείνει το μάτι στις μεγάλες κατασκευαστικές της χώρας τάζοντας τους την «αποκατάσταση» των υποδομών των περιοχών που έχουν πληγεί. Τσιμουδιά για χωρικό σχεδιασμό. Τάζει αποζημιώσεις σε αυτούς που έχουν πληγεί (εδώ γελάμε …).
Είναι σαφές ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις θα τρέξουν να επωφεληθούν από την ευκαιρία. Τα θεμέλια της κυριαρχίας του Μητσοτάκη τρέμουν. Το ζήτημα είναι να μην πέσουμε σε άλλη επιχείρηση υπεράσπισης του κεφαλαίου από οποιαδήποτε πολιτική δύναμη. Το ζήτημα όντας ταξικό ξεπερνά πολύ αυτά τα όρια. Δεν είναι δυνατόν με αυτό το κοινωνικοοικονομικό μοντέλο να αλλάξουν ριζικά τα πράγματα.
Αυτό που θα μπορούσαμε ευθύς αμέσως είναι να διεκδικήσουμε μια σύγχρονη ενεργητική ενότητα, μέσα στον αγώνα αλληλεγγύης των πληγέντων, όπου αναγνωρίζουμε τη διαφορετικότητά μας, σεβόμαστε τη διαφορετικότητα του άλλου και βαδίζουμε ενάντια στο δόγμα του «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», της «ατομικής ευθύνης», του άκρατου ανταγωνισμού και της δολοφονικής απληστίας που απορρέει από αυτόν.
Όλοι οι αριστεροί σε αυτόν τον τόπο οφείλουμε να συνεργαστούμε, να σταθούμε αλληλέγγυοι στους συνανθρώπους μας, να κάνουμε προτάσεις, να αποκαλυφθεί πως υπάρχουν λύσεις, να απαιτήσουμε να εφαρμοστούν οι σύγχρονες απόψεις για μια καινούργια Ελλάδα.
Δεν είναι δυνατό να πληρώνουμε αυτό το δυσβάστακτο και άδικο χρέος. Πρέπει να απαλλαγούμε από αυτό για να μπορέσει να σταθεί εκ νέου στα πόδια της η θεσσαλική γη αλλά και όλη η χώρα. Πρέπει όπου σταθούμε και βρεθούμε να πολεμάμε προς αυτή την κατεύθυνση για να γίνει δυνατή σε κάποια μελλοντική φάση η αλλαγή του κοινωνικοοικονομικού μοντέλου. Να δώσουμε προτεραιότητα σε αυτά που μας ενώνουν και όχι σε αυτά που μας χωρίζουν…
