Ο ταξικός «αποστάτης» αντιγράφει από τη στήλη «Απλοϊκά μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας» του Χρήστου Λάσκου στο rednblack.gr
Απλοϊκό μάθημα #6: Ο πληθωρισμός και τα επιτόκια | Ενώ ο πληθωρισμός εδώ και πάνω από ένα χρόνο έχει πάρει την άγουσα προς νούμερα πρωτοφανή για τα τελευταία 30 με 40 χρόνια, η απάντηση των κυρίαρχων κύκλων, όπως εκφράζονται μέσα από τις κεντρικές τράπεζες, επαναφέρουν τον μονεταρισμό στο προσκήνιο.
Η βασική ιδέα του οποίου είναι πως ο πληθωρισμός συνιστά ένα φαινόμενο, το οποίο είναι αντιμετωπίσιμο με κατάλληλη διαχείριση της ποσότητας του χρήματος, που κυκλοφορεί στην οικονομία. Επειδή, λοιπόν, αυτό είναι περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε, η σωστή πολιτική είναι αυτή που το μειώνει.
Σε προηγούμενα απλοϊκά μαθήματα (4ο και 5ο) είδαμε πως, ένα επιπλέον δεδομένο (!), όπως σημειώνουν οι επίσημες αρχές, είναι η αύξηση των μισθών (!), η οποία δρα επίσης αυξητικά στο επίπεδο των τιμών.
Με απλά λόγια, δηλαδή, οι νεοφιλελεύθεροι ισχυρίζονται πως ο σημερινός πληθωρισμός οφείλεται στην αυξημένη ζήτηση και στη συναφή μεγάλη ποσότητα χρήματος.
Όλες οι σοβαρές έρευνες, βέβαια, αποδεικνύουν το αντίθετο. Ο πληθωρισμός είναι αποτέλεσμα της μειωμένης προσφοράς αγαθών και της αύξησης των περιθωρίων κέρδους. Μακροχρόνια δε, υποκρύπτει μια διαρκή συμπίεση του ρυθμού αύξησης της παραγωγικότητας, που οδηγεί σε ακριβότερα αγαθά.
Δεδομένης, λοιπόν, της «ανάλυσης» των νεοφιλελεύθερων, είναι απολύτως εύλογο να επιβάλλεται η αύξηση των επιτοκίων, η οποία θα μειώσει την ζήτηση χρήματος και, σε συνδυασμό με τη «συγκράτηση» των μισθών, θα προσγειώσει την αύξηση των τιμών. Γιατί τα υψηλά επιτόκια θα αυξήσουν το κόστος του χρήματος και θα αναγκάσουν τους δανειζόμενους να μειώσουν τα δάνεια που παίρνουν.
Δεν πρόκειται, όμως, μόνο για «ανάλυση» και προτροπή. Ήδη οι κεντρικές τράπεζες, σε όλον τον κόσμο, έχουν ξεκινήσει την διαδοχική αύξηση των επιτοκίων.
Μπορεί με αυτόν τον τρόπο να μειωθεί ο πληθωρισμός; Μόνο με την προϋπόθεση της πρόκλησης μια μεγάλης ύφεσης, η οποία θα μειώσει τα εισοδήματα της πλειοψηφίας και θα αυξήσει την ανεργία.
Πρόκειται για την επιλογή μιας Shock Therapy, για πολλοστή φορά στην πρόσφατη καπιταλιστική ιστορία. Με εντυπωσιακότερη εκδοχή αυτή του Shock Volcker στα τέλη της δεκαετίας του ’70.
Τότε ο Βόλκερ, κεντρικός τραπεζίτης των ΗΠΑ, επέβαλε μια εκτίναξη των επιτοκίων στο 20%. Η ύφεση ήταν σφοδρή, η μείωση των πραγματικών εισοδημάτων εξίσου, ενώ και η ανεργία σημείωσε μια πρωτοφανή για την εποχή αύξηση. Ταυτόχρονα, οι χώρες της καπιταλιστικής περιφέρειας, με πρώτο το Μεξικό το 1982, οδηγήθηκαν σε κατάρρευση λόγω της μεγάλης αύξησης του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους τους εξαιτίας της εκτίναξης των τόκων, που έπρεπε να πληρώνουν στο εξής.
Αυτοί που κατεξοχήν κέρδισαν ήταν οι κάτοχοι κεφαλαίου-δανειστές, οι οποίοι είδαν τις αποδόσεις τους να αυξάνονται εκρηκτικά.
Ο πληθωρισμός, λοιπόν, ελέγχθηκε με μια επίδειξη δύναμης του «καπιταλισμού της καταστροφής».
Βρισκόμαστε πάλι μπροστά σε μια παρόμοια εξέλιξη; Είναι το πιθανότερο. Δύσκολα θα αφεθεί να περάσει ανεκμετάλλευτη η νέα δυνατότητα του κεφαλαίου να μας «θεραπεύσει».
Απλοϊκό μάθημα #7: Trickle-down economics | Πριν από λίγες μέρες εκπαραθυρώθηκε από την θέση της πρωθυπουργού της Αγγλίας η Λιζ Τρας, η οποία είχε επιλεγεί μόλις ενάμιση μήνα πριν από τους Τόρις, ως αποτέλεσμα της προηγούμενης εκπαραθύρωσης του Μπόρις Τζόνσον. Ο τελευταίος, ως γνωστόν, είχε κάνει εντελώς ρεζίλι την «παράταξη», ως ο τύπος που έσπασε το παγκόσμιο ρεκόρ παρταρίσματος στη διάρκεια της πανδημίας, όπου, εκτός της καταστροφικής διαχείρισής του, δεν τηρούσε ο ίδιος και οι ομοϊδεάτες φίλοι του τους περιορισμούς που είχε επιβάλει σε όλους τους υπόλοιπους.
Κάτι, δηλαδή, σαν τον Κούλη, μόνο που στην Αγγλία ακόμη και τα γαϊδούρια λογοδοτούν περισσότερο από ό,τι εδώ. Δεν είναι, ωστόσο, αυτό το θέμα μας.
Αυτό που θα ήθελα να σχολιάσω είναι η εξήγηση του ακαριαίου εξοβελισμού της Τρας. Σύμφωνα, λοιπόν, με τους περισσότερους δημοσιολόγους, αυτό οφείλονταν στο γεγονός πως η κυβέρνηση της Τρας επέλεξε, ως πρώτο και καθοριστικό μέτρο για την ανάταξη της βρετανικής οικονομίας, το ξεπέρασμα της στασιμότητας και της παραγωγικής υστέρησης, τη δραστική μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων και των πλουσίων.
Ως εάν να επρόκειτο για κάτι πρωτοφανές, που άφησε τους πάντως με ανοιχτό το στόμα. Κάθε άλλο παρά περί αυτού πρόκειται.
Γιατί η επικρατούσα νεοφιλελεύθερη άποψη εδώ και 40 χρόνια -αυτή που έγινε γνωστή ως τα «οικονομικά της προσφοράς» (supply side economics)- συμφωνεί απολύτως με την κατεύθυνση της «σκέψης Τρας»: η φορολογία των πλουσίων μειώθηκε από 70% σε 20% περίπου σε αυτήν την περίοδο.
Η αντίδραση, λοιπόν, αφορούσε μόνο τον τρόπο, με τον οποίο η Τρας διαχειρίστηκε το ζήτημα και όχι την ουσία του θέματος.
Επί της ουσίας, όλοι αυτοί συμφωνούν με την Τρας απολύτως, στο μέτρο που είναι φανατικοί οπαδοί των trickle-down economics. Της ιδέας, δηλαδή, πως όταν μειώνεις τους φόρους των πλουσίων, αυτοί θα επενδύσουν τα επιπλέον χρήματα, κι έτσι θα κερδίσουμε όλοι. Όπως δείχνει το πάνω μέρος του γραφήματος, που άντλησα από ένα πρόσφατο σχετικό άρθρο του Michael Roberts, ο ισχυρισμός είναι πως, σταλαγματιά σταλαγματιά, ο πλούτος διαχέεται από τα ψηλά στα χαμηλά.
Το πράγμα, βέβαια, έχει και συνέχεια. Γιατί ένας δεύτερος ισχυρισμός υποστηρίζει πως η μείωση της φορολογίας θα αυξήσει και τα δημόσια έσοδα, εφόσον οι επιχειρηματίες και οι πλούσιοι, γενικώς, θα έχουν λιγότερα κίνητρα να φοροδιαφεύγουν! Μάλιστα, έχει αναπτυχθεί και μια ολόκληρη φιλολογία με βάση τη λεγόμενη καμπύλη του Laffer, που υποτίθεται πως αποδεικνύει αυτήν την ιδέα.
Η πραγματικότητα, βέβαια, είναι η ακριβώς ανάποδη.
Από τη στιγμή που κυριάρχησαν αυτές οι πολιτικές έχουμε μια διαρκή και πρωτοφανή αύξηση των ανισοτήτων στο εισόδημα και τον πλούτο, μια διαρκή συμπίεση του βιοτικού επιπέδου της μισθωτής πλειοψηφίας σε ολόκληρο τον κόσμο.
Επιπλέον, η εμπειρική διερεύνηση σε ό,τι αφορά τα δημόσια έσοδα κάθε άλλο παρά στηρίζει τη νεοφιλελεύθερη άποψη.
Εντέλει, οι πλούσιοι και απαλλάσσονται από φόρους, και φοροδιαφεύγουν, και φοροκλέβουν, και το διασκεδάζουν σε φορολογικούς παραδείσους.
Φαίνεται, λοιπόν, πως το κάτω μέρος του γραφήματος εκφράζει την πραγματικότητα. Η Τρας, πάντως, τζάμπα πήγε η καημένη.
Ο πληθωρισμός ως στατιστική απάτη | Πληθωρισμός και καπιταλιστικό κέρδος
Η στήλη των «απλοϊκών μαθημάτων» έχει, καταρχήν και κυρίως, ψυχαγωγικό στόχο. Η ιδέα είναι να σχολιάζονται κεντρικά θέματα της οικονομίας με τρόπο εύληπτο, ευχάριστο, κατά το δυνατόν έγκυρο και πολύ σύντομο. Άρα, θα μείνει μακριά από ακαδημαϊκότητες και τις αντίστοιχες προδιαγραφές των “πέιπερς”. Δεν θα έχει σημειώσεις ούτε αναφορές. Που σημαίνει πως η αναγνώστρια θα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη και να θεωρεί δεδομένη την εντιμότητα του γράφοντα. Τα λάθη που μοιραία θα εμφανιστούν δεν θα είναι από πρόθεση.
Σκοπός είναι η αποδόμηση των ορθόδοξων αστικών ερμηνειών, καθώς και η διευκρίνιση των “ανορθόδοξων” επιχειρημάτων. Για εμβάθυνση στις υπό συζήτηση θεματικές προτείνω τα βιβλία:
▬ Χα-Τζουν Τσανγκ, 23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό, Καστανιώτη
▬ Μαριάννα Ματσουκάτο, Το επιχειρηματικό κράτος, Κριτική
▬ Χρήστος Λάσκος -Ευκλείδης Τσακαλώτος, 22 Πράγματα που μας λένε για την ελληνική κρίση και δεν είναι έτσι, ΚΨΜ.
Χρήστος Λάσκος
