Η πρώτη του Μάη, είναι μέρα ορόσημο για τους αγώνες της εργατικής τάξης. Η μείωση της διάρκειας της εργάσιμης ημέρας, υπήρξε πάγιο αίτημα του εργατικού κινήματος. Ο Μαρξ το θεωρούσε πρωταρχική προϋπόθεση για τη χειραφέτηση της εργατικής τάξης.
Επιμέλεια: Κωνσταντίνα Ναθαναηλίδου
Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο χρόνος εργασίας στις βιομηχανίες του τότε ανεπτυγμένου κόσμου ήταν 12 έως 14 ώρες ημερησίως, ενώ κατά την περίοδο των Ναπολεόντειων Πολέμων προστέθηκαν 4 έως 6 ώρες επιπλέον.
Στις ΗΠΑ η διεκδίκηση των εργατών για λιγότερες ώρες εργασίας ξεκίνησε γύρω στο 1790, όταν τα νεοσύστατα εργατικά συνδικάτα ξεκίνησαν τους πρώτους εργατικούς αγώνες για την καθιέρωση της δεκάωρης εργασίας με πρόσθετη πληρωμή για τις υπερωρίες.
Η μάχη για το 10ωρο αρχικά κερδίζεται σε πολλές Πολιτείες, κατοχυρώθηκε και νομοθετικά, αλλά οι νόμοι που θεσπίστηκαν είχαν πολλά παραθυράκια, τα οποία και αξιοποιούσαν οι εργοδότες για να αυξάνουν το χρόνο εργασίας.
Στη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης 1873 – 1879, οι εργάτες δουλεύουν και πάλι 12 με 14 ώρες.
Κατά την διάρκεια των αγώνων για το δεκάωρο πρωτοπόροι ηγέτες των εργατών καθώς και εργατικές οργανώσεις άρχισαν να διατυπώνουν το αίτημα για την καθιέρωση της οχτάωρης εργασίας
Ο Ίρα Στιούαρτ, μέλος του συνδικάτου Μηχανουργών και Σιδηρουργών της Βοστόνης, βάζει το ιδεολογικό πλαίσιο του αιτήματος προσθέτοντας και την αύξηση των ημερομισθίων με δύο άξονες
1ος οι πολλές ώρες εργασίας δημιουργούν ανθρώπους με μειωμένες κοινωνικές και πολιτικές απαιτήσεις
2ος μεγαλύτερα μεροκάματα στους εργάτες θα οδηγήσουν σε δικαιότερη κατανομή του πλούτου και άρα σε κοινωνική ισότητα
Το αίτημα για οκτάωρη εργασία διατυπώθηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1829 από την «Εθνική Ενωση για την Προστασία της Εργασίας» και εφαρμόστηκε στην αποικία της Βικτωρίας την21η Απρίλιου του 1856
Από το 1830 επικρατεί και στις ΗΠΑ το αίτημα ότι 8 ώρες εργασίας είναι αρκετές.
Αρχικά προσπαθούν, να το καθιερώσουν νομοθετικά αντιλαμβάνονται όμως ότι το 8ωρο δεν πρόκειται να καθιερωθεί νομοθετικά, και αποφασίζουν να το διεκδικήσουν δυναμικά μέσω των συνδικάτων.
Μετά από τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο (1861-1865) ο αγώνας για το οκτάωρο πήρε εκρηκτικές διαστάσεις.
Γράφει ο Μαρξ στο κεφάλαιο σχετικά: «Στις Ενωμένες Πολιτείες της Βόρειας Αμερικής παραλύε κάθε αυτοτελές εργατικό κίνημα, όσον καιρό η δουλεία παραμόρφωνε ένα μέρος της δημοκρατίας. Η εργασία των ανθρώπων με λευκή επιδερμίδα δεν μπορεί να χειραφετηθεί εκεί όπου στιγματίζεται η εργασία των ανθρώπων με μαύρη επιδερμίδα. Από το θάνατο της δουλείας όμως, ξεπήδησε αμέσως μια καινούρια ξανανιωμένη ζωή. Ο πρώτος καρπός του εμφυλίου πολέμου ήταν η ζύμωση για το οχτάωρο, που με ταχύτητα ατμομηχανής προχωρεί από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό Ωκεανό, από τη Νέα Αγγλία ως την Καλιφόρνια.»
Στις 16 Αυγούστου 1866 το πανεργατικό συνέδριο της Βαλτιμόρης διακηρύττει «Η πρώτη και μεγάλη απαίτηση της σημερινής εποχής για να ‘απελευθερωθεί η εργασία αυτής της χώρας από την καπιταλιστική σκλαβιά είναι η έκδοση ενός νόμου που θα καθορίζει ότι το 8ωρο θ’ αποτελεί την κανονική εργάσιμη ημέρα σ’ όλες τις Πολιτείες της αμερικανικής Ένωσης. Είμαστε αποφασισμένοι να καταβάλουμε όλες μας τις δυνάμεις ώσπου να πετύχουμε αυτό το ένδοξο αποτέλεσμα».
Το Σεπτέμβρη του 1866 η Διεθνής Ένωση Εργατών(Πρώτη Διεθνής) στο συνέδριό της στη Γενεύη αποδέχτηκε το αίτημα του οκταώρου- καθώς και άλλα εργατικά αιτήματα.
Η απόφαση του Συνεδρίου για τον περιορισμό της εργάσιμης μέρας
«Μια πρωταρχική προϋπόθεση, χωρίς την οποία όλες οι παραπέρα προσπάθειες για βελτίωση και απελευθέρωση θα αποδειχθούν μάταιες, είναι ο περιορισμός της εργάσιμης μέρας.
Είναι απαραίτητος για να ‘ναι δυνατή η αποκατάσταση της υγείας και των φυσικών δυνάμεων της εργατικής τάξης, δηλαδή, του μεγάλου κορμού κάθε έθνους, όπως επίσης και για να της εξασφαλιστεί η δυνατότητα για πνευματική ανάπτυξη, κοινωνικών σχέσεων, κοινωνικής και πολιτικής δράσης.
Προτείνουμε 8 ώρες εργασία ως το νόμιμο όριο της εργάσιμης μέρας. Αυτός ο περιορισμός αν και αποτελεί αίτημα των εργατών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η ψήφος του Συνεδρίου θα το αναδείξει σε κοινή πλατφόρμα των εργατικών τάξεων όλου του κόσμου.
Για την πληροφόρηση των ηπειρωτικών μελών, των οποίων η εμπειρία εργοστασιακής νομοθεσίας είναι συγκριτικά μικρή, προσθέτουμε ότι όλοι οι νομικοί περιορισμοί θα αποτύχουν και θα σπάσουν απ’ το Κεφάλαιο εάν η περίοδος της ημέρας κατά τη διάρκεια της οποίας οι 8 εργάσιμες ώρες πρέπει να υπολογίζονται, δεν καθοριστεί. Η διάρκεια αυτής της περιόδου θα πρέπει να καθοριστεί από τις 8 εργάσιμες ώρες και τα επιπρόσθετα διαλείμματα για γεύματα. Για παράδειγμα, εάν οι διάφορες διακοπές για γεύματα συνιστούν συνολικά μία ώρα, η νόμιμη περίοδος της ημέρας θα πρέπει να αφορά 9ώρες, για παράδειγμα από τις 7 π.μ. έως τις 4 μ.μ., ή από τις 8 π.μ. έως τις 5μ.μ., κλπ. Η νυχτερινή εργασία θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, σε επαγγέλματα και κλάδους που ορίζονται από νόμο. Η τάση πρέπει να ‘ναι να εξαλειφθεί η νυχτερινή εργασία.
Αυτή η παράγραφος αναφέρεται αποκλειστικά σε ενήλικα άτομα, άνδρες ή γυναίκες, αν και οι τελευταίες θα πρέπει με επιμονή να εξαιρούνται από οποιαδήποτε νυκτερινή εργασία και κάθε είδους δουλειά επιβαρυντική που δεν προσιδιάζει στο φύλο ή εκθέτει τα σώματά τους σε δηλητηριώδη και συνολκά επιβλαβή σκευάσματα. Με την έννοια ενήλικα άτομα κατανοούμε όλους εκείνους που έχουν φθάσει ή έχουν ξεπεράσει τα 18 χρόνια ηλικίας.
Για το Γενικό Συμβούλιο
της Διεθνούς Ένωσης των Εργατών
Κ. Μαρξ»
Υιοθετήθηκε απ’ το Πρώτο Συνέδριο στη Γενεύη στις 3-8Σεπτεμβρίου 1866.
Το 1884 μάχιμοι συνδικαλιστές και εργάτες αποχωρούν από τα συμβιβασμένα σωματεία και την συντηρητική Συνασπισμένη Επαγγελματική και Εργατική Συνέλευση και με κοινή διακήρυξη αρχών… | για τη συνέχεια, πατήστε ΕΔΩ.
Εργατική Πρωτομαγιά 1929 (ομιλία Τέλμαν στο σχέδιο Λουστγκάρτεν του Βερολίνου 1930)
