Η ΑΡΕΝ αποχαιρετά τον αγαπημένο σύντροφο Πάνο Μεγαλιό. Το δημόσιο σχολείο, η ΑΡΕΝ, η Αριστερά ολόκληρη φτωχαίνουν από σήμερα εξαιτίας της απώλειάς του… Τον αποχαιρετάμε με ένα κείμενο του συντρόφου μας Γιάννου Γιαννόπουλου, γραμμένο από καρδιάς..
Τον Πάνο Μεγαλιό τον γνώρισα στην αντιπροσωπεία του ΤΕΕ, στη θητεία 2013-2016.
Εγώ είχα έρθει με αντικατάσταση, κάπου στα μισά, μετά τη διάσπαση της ΡΠΜ (παράταξης του ΣΥΡΙΖΑ που είχε ιδρυθεί το 2013) και την ίδρυση της Τομής. Υπήρχε ήδη μια ταυτόχρονα συντροφική (αλλά και ενίοτε ταραχώδης) συνεργασία με την Συσπείρωση Αριστερών Μηχανικών, με την οποία είχε εκλεγεί ο Πάνος, και στην οποία συμμετείχε επί δεκαετίες.
Ο Πάνος ήταν ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ με όλη τη σημασία της λέξης, και ήταν από αυτούς τους ανθρώπους που καταλαβαίνεις και τις πρώτες φορές που τους γνωρίζεις την ευγένειά τους, το βάθος της συγκρότησής τους, την μετριοφροσύνη τους, το πόσο ψηλά βάζανε το συλλογικό, τη σφαιρική αντίληψη που είχαν για τα πράγματα, την τοποθέτηση σύνθεσης που έβγαζε όμως αιχμές. Αλλά είχε και κάτι ακόμα που εκτιμούσα πάρα πολύ: Το ότι αντιμετώπιζε εμάς τους πολύ νεότερους, με ισοτιμία και ένα στυλ “καθοδήγησης” που σε καμιά περίπτωση δεν θύμιζε πατρονάρισμα, ούτε υποτίμηση γιατί ήμασταν τελείως άπειροι · δεν ξέραμε καλά καλά το επάγγελμα ακόμα, δεν ξέραμε το σύστημα ΤΕΕ, δεν είχαμε ζήσει τις μεγάλες στιγμές των αγώνων της μεταπολίτευσης. Έφτανε μάλιστα, τα τελευταία χρόνια να λέει ότι «πρέπει να αποδεχτούμε ότι η πρωτοβουλία ανήκει στη δική σας γενιά, που μακάρι να γυρίσει τον κόσμο ανάποδα». Και του απαντούσα ότι δεν μπορεί μια γενιά μόνη της να αλλάξει τον κόσμο χωρίς την ισότιμη συμμετοχή και τη βοήθεια των προηγούμενων, δεν ήταν εξάλλου άνθρωποι σαν τον Πάνο που οδήγησαν στην ήττα του 2015, το αντίθετο, αν είχαμε περισσότερους/ες σαν αυτόν, ίσως τα πράγματα να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά.
Ο Πάνος έζησε μια ζωή μέσα στους αγώνες, και πάντα έμενε αιρετικός και προσηλωμένος στο κομμουνιστικό ιδεώδες. Ελπίζω ότι οι παλιοί σύντροφοι/ισσες και φίλοι/ες του θα γράψουν περισσότερα, γιατί η σεμνότητά του δεν επέτρεπε να μαθαίνουμε από τον ίδιο πολλές πλευρές της δράσης του, παρότι ήταν θησαυρός ιστοριών από την ελληνική μεταπολιτευτική αριστερά.
Είχε καμάρι τη συμμετοχή του στην ΕΚΟΝ – Ρήγας Φεραίος και την Β’ Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, όντας κεντρικό στέλεχος στη σχολή πολιτικών μηχανικών του ΕΜΠ, και περιέγραφε γελώντας το πώς πήγε στα γραφεία του ΚΚΕ εσωτερικού όταν τους κάλεσαν από το κόμμα να απολογηθούν γιατί έκοψαν τον Δημήτρη Παπαδημούλη – εκλεκτό τότε της ηγεσίας του Κύρκου- από σύνεδρο για το Πανσπουδαστικό Συνέδριο. Αλλά υπερασπιζόταν την ιστορία του Ρήγα και αργότερα, όταν διάφοροι που είχαν περάσει θέλανε να αξιοποιήσουν την ιστορία του για αλλότριους σκοπούς. Από το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα του 2015 (τότε που βγαίνανε διάφοροι πρώην ρηγάδες και στηρίζανε το «ναι» ως υποτίθεται συνέχεια της ανανέωσης) αλλά και αργότερα όταν στήριζαν το ΣΥΡΙΖΑ το 2019 (και μάλιστα ορισμένοι από όσους στήριξαν το «ναι» το 2015). Τον οδηγούσε πάντα το όραμα της κομμουνιστικής ανανέωσης, ακόμα και συμβολικά: Τον Αύγουστο του 2015, όταν ήταν πλέον προφανές πού θα καταλήξει ο ΣΥΡΙΖΑ, έβαλε στο διαδικτυακό του άβαταρ τη σημαία του ΚΚΕ εσωτερικού με το σφυροδρέπανο..
Ήταν υπόδειγμα αριστερού δημοσίου υπαλλήλου. Αυτό δεν φαίνεται μόνο από τα δημοσιεύματα του τοπικού τύπου για το θάνατό του και το ρόλο που έπαιζε στο ΕΠΑΛ όπου ήταν διευθυντής. Ούτε μόνο από τα χρόνια που είχε συμμετάσχει στους αγώνες του δημοσιοϋπαλληλικού κινήματος, μέχρι τις πρόσφατες μάχες στο χώρο της εκπαίδευσης απέναντι στις κυβερνητικές πολιτικές της ΝΔ. Είχε βαθιά γνώση και των αδυναμιών του δημοσίου, και της σημασίας της υπεράσπισής του, και των αιτίων που οδηγούσαν στα προβλήματα και έκαναν κάποιο κόσμο να το αντιμετωπίζει εχθρικά. Το καλοκαίρι του 2015 που συζητούσαμε για τη στρατηγική της ρήξης, και τα πραγματικά προβλήματα του δημοσίου τομέα στην Ελλάδα που αποτυπώνονταν και στο πώς υπήρχαν ολόκληρες ομάδες συγκροτημένων συμφερόντων που θα αντιδρούσαν (ή αντιδρούσαν ήδη) σε μια ριζοσπαστική τομή, αλλά και στο πώς θα αλλάξει η σχέση με τους πολίτες, ο Πάνος μπορούσε να σε κάνει να δεις το δημόσιο με μια ματιά ταυτόχρονα εσωτερική αλλά και από τη μεριά της κοινωνίας. Όταν του έλεγα ότι καταλαβαίνω ότι χρειαζόμαστε σημαντικά περισσότερους δημοσίους υπαλλήλους αλλά ίσως χρειαστεί να αντικατασταθούν αρκετοί από τους σημερινούς, που είχαν ενεργό ρόλο στην κατάσταση του δημοσίου τομέα, ο Πάνος μου εξηγούσε με απλές ιστορίες πώς αυτή η κατάσταση συντηρείται από «τα πάνω». Από το τι είχε γίνει όταν έφεραν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και στο ευρύτερο τμήμα του είχαν παραλάβει αυτός και άλλα 3 άτομα, και δεν είχε υπάρξει καμιά μέριμνα από τη διοίκηση για επιμόρφωση, ενθάρρυνση κλπ των υπολοίπων. Μέχρι κάποια περίοδο που είχε αναλάβει κάποια τεχνική θέση (αν τα θυμάμαι καλά) στη θητεία ενός περιφερειάρχη του ΠΑΣΟΚ (τότε που δεν ήταν ακόμα αιρετοί, νομίζω επί Σημίτη), και ο Πάνος τον προειδοποίησε ότι θα φάει και ο ίδιος το κεφάλι του γιατί θα έκανε τη δουλειά του, και έτσι και έγινε μετά από λίγο, τα κυκλώματα γύρω από τα τεχνικά έργα δεν ήταν πολύ ευχαριστημένα που ο Μεγαλιός είχε ρόλο και τους δυσκόλευε τις δουλειές. Ο περιφερειάρχης μετά από λίγο «έφυγε» και ο Πάνος γύρισε στο προηγούμενο πόστο του, με συνοπτικές διαδικασίες. Μία από τις τελευταίες φορές που μιλήσαμε, για να τον καλέσω να παρακολουθήσει διαδικτυακά μια εκδήλωση Συνάντησης – Αναμέτρησης, ο Πάνος δούλευε 14ωρα στο σχολείο…
Με τη βαθιά πεποίθηση ότι αυτά που ενώνουν την αριστερά και τους από κάτω είναι περισσότερα από όσα τους χωρίζουν, έπαιξε ρόλο και στη δημιουργία της ΑΡΑΓέΣ στο ΤΕΕ, το 2016, πιέζοντάς μας όλους και όλες να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Δεν ήταν «χωρίς γωνίες» και χωρίς κριτική η οπτική του για την ενότητα, δεν θα μπορούσε εξάλλου να είναι χωρίς γωνίες, με βάση τη στράτευσή του και όλες τις επιλογές που είχε κάνει στα σταυροδρόμια της πολιτικής και συνδικαλιστικής του ένταξης, από τον Ρήγα και το ΚΚΕ εσωτερικού ως τη Συσπείρωση Αριστερών Μηχανικών. Όμως ήξερε να ξεχωρίζει τις στιγμές που οι διαφωνίες- που οφείλονταν συχνά σε ιστορικές διαδρομές- ήταν λιγότερο σημαντικές από την ενωτική δράση στα βασικά επίδικα που αντιμετώπιζε ο κλάδος, αλλά και την κοινή εκλογική παρουσία που μπορούσε να βάλει τις βάσεις για την ανασυγκρότηση του χώρου και στον κλάδο. (Το πόσο αγαπητός ήταν το κατάλαβα και από την αντίδραση συναδέλφου μου στο γραφείο, που πρόλαβε τον Πάνο στη σχολή, όταν του μετέφερα χαιρετισμούς, εκείνη την περίοδο) Και παρά τις αρχικές ενστάσεις του για τις δυσκολίες, στήριξε το ψηφοδέλτιο και το 2019, ακριβώς για να στηρίξει την προσπάθεια των υπολοίπων μας, σε μια περιοχή που παραδοσιακά δεν είχαμε και πολλές δυνάμεις. Έβαλε άλλη μια φορά αυτό που του ζητούσε η συλλογικότητα πάνω από την προσωπική του εκτίμηση.
Τελευταία φορά μιλήσαμε το Δεκέμβριο, για να τον φέρω σε επαφή με έναν σύντροφο του ευρύτερου χώρου που μετακόμιζε μόνιμα στη Λαμία και ήθελε επαφή με τον κόσμο της ριζοσπαστικής αριστεράς στην πόλη, δεν μπορούσα να σκεφτώ κάποιον καταλληλότερο για να συστήσω. Είχε τον τρόπο του «να σε παίρνει από το χέρι» χωρίς να σε κάνει να αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να σταθείς στα δικά σου πόδια.
Τις τελευταίες μέρες ήθελα να τον πάρω να μιλήσουμε για τις εξελίξεις στο χώρο, λόγω του ότι δεν ήταν στην Αντιπροσωπεία του ΤΕΕ και της πανδημίας, είχαμε καιρό να τα πούμε κάπως παραπάνω. Δεν πρόλαβα.
Αντίο Πάνο! Θα σε θυμόμαστε με συντροφική ζεστασιά, θαυμασμό και την ελπίδα να σου μοιάσουμε έστω και λίγο στο αγωνιστικό πείσμα, μήπως μπορέσουμε και δικαιώσουμε τα οράματα για τα οποία δεν σταμάτησες ποτέ να παλεύεις.
(H ενσωματωμένη φωτογραφία του στην κεντρική είναι από συνάντηση με παλιούς συντρόφους του από το «Ρήγα Φεραίο»).
