Τα ερωτήματα της e-food, το έγγραφο ΕΦΚΑ και η εγκύκλιος Βρούτση και οι απαντήσεις του αρμόδιου στελέχους του υπουργείου (η εργασία των διανομέων χαρακτηρίζεται «εξαρτημένης εργασίας») αποκαλύπτουν ότι η νομοθετική διάταξη Χατζηδάκη για τους «αυτοαπασχολούμενους» στις πλατφόρμες μόνο τυχαία δεν ήταν
Διπλά εκτεθειμένος είναι ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κ. Χατζηδάκης με την υπόθεση των απειλών που δέχτηκαν εργαζόμενοι της efood. Παρά τη βοήθεια που είχε από τη στήριξη (με δηλώσεις) του κυβερνητικού εκπροσώπου Γ. Οικονόμου και του υπουργού Επικρατείας Ακη Σκέρτσου, ο κ. Χατζηδάκης αποφεύγει να απαντήσει σε τρία καυτά ερωτήματα που αναδεικνύουν και τον ρόλο της πολυεθνικής Wolt, η οποία διατηρεί το πιο αντεργατικό σύστημα για τους τουλάχιστον 500 διανομείς της.
Γιατί αποδυνάμωσε με διάταξη στον τελευταίο εργασιακό νόμο (άρθρο 69 ν.4808/21) και εν τέλει ανέτρεψε το πνεύμα και την κατεύθυνση που έδιδε στις υπηρεσίες του υπουργείου η εγκύκλιος Βρούτση (45628/414/4.11.20);
Γιατί δεν έκανε ελέγχους, κι αν έκανε, γιατί δεν εμφάνισε ποτέ τα πρόστιμα που όφειλε να επιβάλει στην εταιρεία Wolt, η οποία πλήρωνε τους εργαζόμενους συστηματικά με παραστατικό παροχής υπηρεσιών (τίτλο κτήσης) παρακρατώντας εισφορές που όφειλε να καταβάλει στον ΕΦΚΑ και στα δημόσια ταμεία; Ακόμη και από τα στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα για ελέγχους του ΣΕΠΕ σε διανομείς, αποφεύγει οιαδήποτε νύξη για την εταιρεία Wolt.
Ποιος την προστατεύει και ποια εταιρεία είναι, τελικώς, ο ελέφαντας στο δωμάτιο; Kαι γιατί δεν λέει κανείς στους εργαζόμενους της Wolt ότι βάσει της εγκυκλίου Βρούτση οι εργαζόμενοι που αμείβονταν με τίτλους κτήσης μπορούν από τον Νοέμβριο του 2021 να διεκδικήσουν δικαιώματα που είχαν και δεν γνώριζαν, όταν αντί της περιστασιακής και άπαξ του έτους πληρωμής με απόδειξη δαπάνης, όπως προέβλεπε η εγκύκλιος, αντιθέτως αμείβονταν συνεχώς και αδιαλείπτως με τίτλους κτήσης;
Γιατί, όπως ρωτά η τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, «ενώ ο νόμος 4611/2019 της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με το άρθρο 56 ρύθμισε κανόνες για την υγεία και ασφάλεια για τους διανομείς που εργάζονται στις πλατφόρμες αναφερόμενος ρητά σε εργαζόμενους, ο νόμος Χατζηδάκη αναφέρεται σε παρόχους υπηρεσιών, στην κατεύθυνση του τεκμηρίου αυτοαπασχόλησης που θεσπίζει!»;
Το χρονικό της υπόθεσης
■ Τον Ιανουάριο του 2019 έρχεται η Wolt στην Ελλάδα. Εισάγει τις πιο ακραίες μορφές εκμετάλλευσης και επιλέγει ως βασικό τρόπο αμοιβής τις αποδείξεις δαπανών (τίτλους κτήσης). Μέχρι και την εκδήλωση της πανδημίας τα φαινόμενα παραμένουν εντοπισμένα και περιορισμένα. Μετά τον Μάρτιο του 2020 όλο το βάρος πέφτει στους διανομείς.
■ Στις 9/7/2020, η εταιρεία Οnline Delivery ΑΕ (efood.gr), πληττόμενη ενδεχομένως λόγω ανταγωνισμού, υποβάλλει ερώτημα στον ΕΦΚΑ σχετικά με την ευρεία χρήση των τίτλων κτήσης στη Wolt. O EΦΚΑ απαντά στις 28/7/20 και με έγγραφο που κοινοποιείται και στις αρμόδιες διευθύνσεις του υπ. Εργασίας αποφαίνεται ότι η εργασία του διανομέα δεν μπορεί να γίνεται με τίτλο κτήσης γιατί έχει όλα τα χαρακτηριστικά της εξαρτημένης εργασίας: «Οι όροι και οι προϋποθέσεις της εργασίας που παρέχουν οι διανομείς προϊόντων εστίασης έχουν όλα τα κριτήρια που τη χαρακτηρίζουν εξαρτημένη εργασία. Τα πρόσωπα αυτά θα πρέπει να ασφαλίζονται σύμφωνα με το άρθρο 2 του ΑΝ 1846/51 του τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και σε καμία περίπτωση δεν υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 55 του Ν.4509/17 περί τίτλου κτήσης…»
Βρούτσης: Τεκμήριο υπέρ της εξαρτημένης εργασίας
Λίγους μήνες αργότερα, στις 4/11/2020, με σχετική εγκύκλιο, ο πρώην υπουργός Εργασίας Γ. Βρούτσης επιβεβαιώνει ότι, σε κάθε περίπτωση, η εργασία του διανομέα, σύμφωνα με το αρ. 2 του ν. 1846/1951, στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ (πρ. ΙΚΑ), είναι παρόμοια με αυτές που συναντώνται στις περιπτώσεις εξαρτημένης εργασίας.
«Εάν ενόψει των συνθηκών κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης είναι πράγματι δυσχερής η διάκριση μεταξύ εξαρτημένης ή μη εργασίας, τυγχάνει εφαρμογής το από την παραπάνω διάταξη προβλεπόμενο μαχητό τεκμήριο υπέρ της εξαρτημένης εργασίας και της υπαγωγής του προσφέροντος την εργασία αυτή στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ (πρ. ΙΚΑ). Προς ανατροπή του τεκμηρίου αυτού πρέπει να αποδεικνύεται κάθε φορά, κατά τρόπο βέβαιο και σαφή, ότι η εργασία προσφέρεται υπό καθεστώς ελευθέρων ενεργειών του παρέχοντος αυτήν, κατά τη σχετική πλήρως αιτιολογημένη κρίση της Διοίκησης και, τελικά, του Διοικητικού Δικαστηρίου (ΣτΕ 2265/1994, 1458/1991 κ.ά.)» αναφέρει η σχετική εγκύκλιος, καταλήγοντας:
Το συμπέρασμα της εγκυκλίου Βρούτση σαφέστατο: «Πιο συγκεκριμένα, στο υπό εξέταση θέμα, λαμβάνοντας υπόψη και την απάντηση του Δικαστηρίου της Ε.Ε., το είδος της σύμβασης εργασίας όσων απασχολούνται στη διανομή προϊόντων (εστίασης) προσιδιάζει στη φύση και τα χαρακτηριστικά της εξαρτημένης σχέσης εργασίας και πάντως δεν είναι συμβατή με την αμοιβή των εν λόγω εργαζόμενων με Παραστατικό Παρεχόμενων Υπηρεσιών (πρώην τίτλος κτήσης), το οποίο ενδείκνυται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, εντελώς ευκαιριακού και περιστασιακού χαρακτήρα».
Το επίμαχο άρθρο του αντεργατικού νόμου
Τον Ιούνιο του 2021 ψηφίζεται από την κυβερνητική πλειοψηφία ο νόμος Χατζηδάκη με διάταξη του οποίου θεσπίζεται τεκμήριο ότι οι διανομείς είναι ελεύθεροι επαγγελματίες και δεν καλύπτονται από το εργατικό δίκαιο για τα δικαιώματά τους.
Άρθρο 69
Συμβατική σχέση ψηφιακών πλατφορμών με παρόχους υπηρεσιών
-
Οι ψηφιακές πλατφόρμες συνδέονται με τους παρόχους υπηρεσιών με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ή συμβάσεις ανεξάρτητων υπηρεσιών ή έργου.
-
Η σύμβαση μεταξύ ψηφιακής πλατφόρμας και παρόχου υπηρεσιών τεκμαίρεται ότι δεν είναι εξαρτημένης εργασίας, εφόσον ο πάροχος υπηρεσιών δικαιούται, βάσει της σύμβασής του, σωρευτικά:
α) Να χρησιμοποιεί υπεργολάβους ή υποκατάστατους για να παρέχουν τις υπηρεσίες που έχει αναλάβει να προσφέρει. Η προϋπόθεση αυτή πληρούται, ακόμη και αν η ψηφιακή πλατφόρμα αξιώνει οι υπεργολάβοι και υποκατάστατοι του παρόχου υπηρεσιών να έχουν υποβληθεί σε εκπαίδευση ή να φέρουν στολή ή να τηρούν τους όρους υγιεινής και ασφάλειας ή να έχουν τύχει των κατάλληλων εξετάσεων υγείας και γενικότερα να συμμορφώνονται προς τους γενικούς όρους παροχής υπηρεσιών, υγιεινής και ασφάλειας που ισχύουν για τους παρόχους υπηρεσιών, που συνδέονται συμβατικώς με τη συγκεκριμένη πλατφόρμα.
β) Να επιλέγει τα διάφορα έργα που η ψηφιακή πλατφόρμα του προτείνει να αναλάβει ή να θέτει μονομερώς ο ίδιος τον μέγιστο αριθμό τέτοιων έργων που εκάστοτε θα αναλαμβάνει, ο οποίος μπορεί και να μεταβάλλεται, υπό την προϋπόθεση ότι πάντοτε καθορίζεται μονομερώς από τον ίδιο.
γ) Να παρέχει τις ανεξάρτητες υπηρεσίες του προς οποιονδήποτε τρίτο ή να εκτελεί έργα για οποιονδήποτε τρίτο, συμπεριλαμβανομένων ανταγωνιστών της ψηφιακής πλατφόρμας.
δ) Να καθορίζει ο ίδιος τον χρόνο παροχής των υπηρεσιών του, εντός δεδομένων χρονικών πλαισίων, προσαρμόζοντάς τον στις προσωπικές του ανάγκες και όχι με βάση τα συμφέροντα της ψηφιακής πλατφόρμας.
