Το dikastiko.gr αποκαλύπτει την πρώτη απόφαση -ύστερα από αναίρεση δανειολήπτη– που απορρίπτει το σκεπτικό των τραπεζών πως ο δανειολήπτης εκ δόλου υπερδανείστηκε (δηλαδή εν γνώση τους δανείστηκε υπέρογκα, ενώ… ήξερε πως η οικονομική κρίση θα τον γονατίσει και δεν θα μπορεί να αποπληρώσει τα δάνεια του), ενώ αλλάζει ερμηνεία και για τις μεταβιβάσεις ακινήτων εντός 3ετίας αφού δεν τις θεωρεί συλλήβδην δόλιες, ώστε να αποφύγει ο δανειολήπτης τις υποχρεώσεις του.
H απόφαση αυτή του Δ’ Τμήματος του Αρείου Πάγου, αλλάζει το αφηγημα , πάνω στο οποιο δομήθηκε μια σειρά απορριπτικών δικαστικών αποφάσεων για αιτήματα υπερχρεωμένων νοικοκυριών για υπαγωγή στον νόμο Κατσέλη, οι οποίες αποδέχτηκαν την “καρμπόν” άποψη των τραπεζών ότι ο δανειολήπτης δημιούργησε υπερβολικά χρέη με δική του υπαιτιότητα και γνωρίζοντας ότι δεν θα μπορέσει να τα αποπληρώσει.
Με αυτό το σκεπτικό οι δανειολήπτες αποκλείονταν από τις ευεργετικές ρυθμίσεις του ν. Κατσέλη (ν. 3869/2010), καθώς ο νόμος ορίζει ότι «φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα και έχουν περιέλθει, χωρίς δόλο, σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπροθέσμων χρηματικών οφειλών τους» μπορούν να υποβάλλουν αιτήσεις για τη ρύθμιση του χρέους τους.
Η εισήγηση
Μάλιστα η απόφαση αυτή έρχεται λίγους μήνες μετά την εισήγηση στη Σχολή Δικαστών “να απορρίπτετε τις αιτήσεις των δανειοληπτών για τον ν. Κατσέλη επικαλούμενοι ότι είχαν δόλο!”.
Πρόκειται για ένα κείμενο «επιμόρφωσης» για τη σχολή δικαστών του 2020 (προς τους δικαστές δηλαδή που «αύριο» θα δικάζουν τέτοιες αιτήσεις) , το οποίο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ενόψει του επιχειρηματικού κινδύνου που διατρέχουν οι τράπεζες , ο οποίος μετακυλίεται στη φορολογία των πολιτών, πρέπει να απορρίπτουν τις αιτήσεις τους επικαλούμενοι δόλο του αδύναμου δανειολήπτη. Όπου δόλος, η «γνώση» του – εν ολίγοις- ότι θα περιέρχονταν σε δυσμενή οικονομική κατάσταση λόγω κρίσης και άρα δεν έπρεπε να δανειστεί τόσα χρήματα. Ή για να γραφτεί αλλιώς, το μήνυμα είναι «καλά να πάθεις»!
H νέα απόφαση
Η υπ’ αριθμ. 59/2021 απόφασης του Δ΄ Πολιτικού Τμήματος του Αρείου Πάγου είναι η 1η επί αιτήσεως αναιρέσεως από την πλευρά του δανειολήπτη. Η απόφαση έχει τεράστιο κοινωνικό αντίκτυπο, δεδομένου ότι το 90% των απορριπτικών αποφάσεων στο Νόμο Κατσέλη είναι λόγω δόλου
Το δικαστήριο μάλιστα κρίνει δυο πράγματα:
Α)Πρώτον πως δεν μπορεί να γίνεται αποδεκτή ένταση δόλου (του δανειολήπτη) αορίστως και χωρίς επιπλέον στοιχεία που ο νόμος απαιτεί.
Β)Δεύτερον πως κάθε μεταβίβαση ακίνητης περιουσίας εντός της 3ετίας, δεν είναι συλλήβδην δόλια και πρέπει να συνδέεται αιτιωδώς με την πρόκληση μόνιμης αδυναμίας πληρωμών του οφειλέτη, άλλως η απόφαση στερείται νόμιμης βάσης
Ειδικότερα η υπ’ αριθμ. 59/2021 απόφαση του Δ΄ Τμήματος του Αρείου Πάγου, αναφέρει:
A. «Υπό το προεκτεθέν περιεχόμενο, όμως, οι προβληθείσες ως άνω ενστάσεις είναι απαράδεκτες, λόγω αοριστίας, διότι αμφότερες οι ως άνω εκκαλούσες πιστώτριες τράπεζες και ήδη πρώτη και δεύτερη των αναιρεσιβλήτων, οι οποίες είχαν κατά νόμο το βάρος επικλήσεως και αποδείξεως του δόλου του οφειλέτη, παραλείπουν κατά την προβολή της ενστάσεώς τους στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, να αναφέρουν:
α) το αρχικό και τελικό ύψος των τραπεζικών προϊόντων που ο οφειλέτης συμφώνησε να λάβει,
β) το χρόνο που τα συμφώνησε και τα έλαβε,
γ) τα εισοδήματά του κατά το χρόνο λήψεως των δανείων,
δ) τη μηνιαία δόση που έπρεπε να καταβάλει,
ε) τα έξοδα διαβιώσεώς του και κυρίως τις οικονομικές δυνατότητες αυτού κατά το χρόνο δημιουργίας των οφειλών (ή τις ευλόγως αναμενόμενες μελλοντικές οικονομικές του δυνατότητες), ώστε με βάση τα δεδομένα αυτά να καταστεί δυνατόν να κριθεί αν προέβλεπε ως ενδεχόμενο ότι ο υπερδανεισμός του θα τον οδηγούσε σε κατάσταση αδυναμίας πληρωμών και παρά ταύτα αποδέχθηκε το αποτέλεσμα αυτό.
Κρίνοντας, επομένως , το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο ως ορισμένη και παραδεκτή την προβληθείσα από τις ως άνω αναιρεσίβλητες ένσταση δολίας περιέλευσης του αιτούντος και ήδη αναιρεσείοντος σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής των δανειακών του υποχρεώσεων, που είχε απορριφθεί πρωτοδίκως και είχε επαναφερθεί ενώπιον του Εφετείου με τις προαναφερόμενες εφέσεις τους, παραβίασε ευθέως, με εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 1 παρ. 1 του ν. 3869/2010 «περί ρυθμίσεως οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων» και 330 Α.Κ., διότι αρκέστηκε σε λιγότερα στοιχεία από εκείνα που απαιτεί το άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 3869/2010. Συνεπώς, ο συναφής πρώτος λόγος της αιτήσεως αναιρέσεως, κατά το πρώτο μέρος του, με τον οποίο ο αναιρεσείων προσάπτει στην προσβαλλομένη απόφαση την αναιρετική πλημμέλεια από τον αριθμό 1 του άρθρου 560 Κ.Πολ.Δικ., είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός”.
B. «Επίσης, είναι βάσιμος και ο δεύτερος λόγος της αιτήσεως αναιρέσεως, από τον αριθμό 6 του άρθρου 560 του Κ.Πολ.Δικ, με τον οποίο ο αναιρεσείων προσάπτει στην προσβαλλομένη απόφαση την αιτίαση ότι παραβίασε εκ πλαγίου τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 1 παρ. 1 και 4 παρ. 2 του ως άνω ν. 3869/2010, διαλαμβάνοντας ανεπαρκείς αιτιολογίες ως προς τον δόλο του στην πρόκληση της μόνιμης αδυναμίας του για την πληρωμή των χρεών του, διότι πράγματι το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο διέλαβε στην απόφασή του ανεπαρκείς και ασαφείς αιτιολογίες, αναφορικά με το ουσιώδες αυτό ζήτημα, που καθιστούν ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο για το αν εφαρμόσθηκαν ορθά ή όχι οι προαναφερόμενες διατάξεις, στερώντας την έτσι από νόμιμη βάση. Συγκεκριμένα, με βάση το ότι κάθε μεταβίβαση-αποξένωση περιουσιακού στοιχείου από την περιουσία του οφειλέτη δεν αποτελεί και απόδειξη και μάλιστα κατά αμάχητο τεκμήριο, δολιότητας αυτού, όπως έχει αναπτυχθεί και στη μείζονα σκέψη της παρούσας, ειδικά αν έχει δηλωθεί από τον ίδιο τον οφειλέτη και αφορά σε περιουσιακά που ενδεχομένως δεν θα πληρούσαν τις προϋποθέσεις εκποιήσεως κατά το άρθρο 9 παρ. 1 ν. 3869/2010, και δεν θα εκποιούνταν, εξαιτίας ελλείψεως αγοραστικού ενδιαφέροντος ή εξαιτίας της μικρής τους αξίας, δεν διασαφηνίζεται ο τρόπος συνδέσεως της προθέσεως (δόλου) του αναιρεσείοντος, ο οποίος, κατά τις προεκτεθείσες παραδοχές της προσβαλλομένης αποφάσεως προέβη στη μεταβίβαση ενός οικοπέδου αντί τιμήματος 16.000,00 ευρώ, με την πρόκληση της μόνιμης αδυναμίας του να εξυπηρετεί-εξοφλεί τα χρέη του. Ειδικότερα, αν και έγινε ανέλεγκτα δεκτό ότι ο αναιρεσείων είναι κύριος, εκτός των άλλων, τριών, σημαντικής αξίας ακινήτων, δεν διαλαμβάνεται κατά πόσο θα ήταν διαφορετική η κατάσταση των οφειλών του έναντι των πιστωτριών του-αναιρεσιβλήτων, αν δεν είχε προβεί στην ως άνω μεταβίβαση και πώς αυτή, ενόψει του, κατά τις παραδοχές της, ύψους του εισπραχθέντος τιμήματος (16.000,00 ευρώ), επηρέασε, σε σημαντικό βαθμό, τη δυνατότητα εξυπηρετήσεως των χρεών του, πράγμα που ο οφειλέτης αναιρεσείων επεδίωξε ή προέβλεψε ως δυνατό, καθώς μάλιστα δεν γίνεται μνεία αν το μεταβιβασθέν ήταν προσοδοφόρο ή όχι.
Κατά συνέπεια, ο πρώτος κατά το πρώτο μέρος του και ο δεύτερος λόγοι της αιτήσεως αναιρέσεως, από τους αριθμούς 1 και 6, αντίστοιχα, του άρθρου 560 Κ.Πολ.Δικ. είναι βάσιμοι και πρέπει να γίνουν δεκτοί, ενώ παρέλκει η έρευνα των υπολοίπων, καθώς η παραδοχή τους οδηγεί στο ίδιο αποτέλεσμα. Αναιρεί την υπ’ αριθμ. 3834/2019 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, παραπέμπει για εκδίκαση στο ίδιο Δικαστήριο, αφού είναι δυνατή η σύνθεσή του από άλλο Δικαστή, εκτός από εκείνον που δίκασε προηγουμένως».
