Από τις μεγαλύτερες φρικαλεότητες των ναζί κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους, το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη αποτελεί μια από πιο βάρβαρες εκδηλώσεις της φασιστικής εγκληματικότητας στα χρόνια της Κατοχής.
Το καλοκαίρι του 1944 οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ έχουν κατορθώσει να περιορίσουν τον χώρο κυριαρχίας των ναζί και των συνεργατών τους, ελέγχοντας το μεγαλύτερο μέρος της υπαίθρου, ακόμη και εργατικές συνοικίες μεγαλουπόλεων. Στη Μακεδονία οι ελασίτες έχουν φτάσει μέχρι λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη, ενώ και στην ίδια την πόλη το εαμικό κίνημα ελέγχει μεγάλο μέρος των δυτικών και ανατολικών προσφυγικών συνοικιών.
Η επίθεση ομάδας του ΕΛΑΣ ενάντια σε αυτοκίνητο του Οργανισμού Ύδρευσης της Θεσσαλονίκης στον Χορτιάτη, κοντά στο ομώνυμο χωριό, και ο θάνατος ενός εργοδηγού που επέβαινε σ’ αυτό, καθώς και η επίθεση στη συνέχεια σε άλλο αυτοκίνητο που μετέφερε Γερμανούς και άλλους συνεργάτες τους, κάποιοι από τους οποίους τραυματίστηκαν και αιχμαλωτίστηκαν, αποτέλεσε την αφορμή για το ξεθεμέλιωμα του χωριού και τον αφανισμό των κατοίκων του.
Οι γερμανικές δυνάμεις που ανέλαβαν αυτό το φρικιαστικό έργο, συνεπικουρούμενες και από τους ελληνόφωνους SS του Φριτς Σούμπερτ, πυρπόλησαν περισσότερα από 300 σπίτια και δολοφόνησαν 149 κατοίκους, τους περισσότερους από τους οποίους τους έκαψαν μέσα σε ένα σπίτι και στον φούρνο του Γκουραμάνη. Από τα θύματα, 109 ήταν γυναίκες και κορίτσια, ακόμη και νήπια, καθώς οι περισσότεροι άντρες κατέφυγαν, παροτρυνόμενοι από τον ΕΛΑΣ, στο βουνό. Οι κάτοικοι του χωριού υπέθεσαν ότι αν έρθουν οι φασίστες θα αναζητήσουν μόνο τους άντρες, όπως έκαναν και σε άλλες περιπτώσεις. Δυστυχώς, η υπόθεση αυτή δεν επαληθεύτηκε…
Η απανθρωπιά των Ελλήνων SS ήταν τέτοια, που τους έκανε να επιστρέψουν δυο μέρες αργότερα στο χωριό- που πλέον είχε ερημώσει, καθώς και αυτοί που επέζησαν κρύφτηκαν στο βουνό- λεηλατώντας το και πυρπολώντας όσα σπίτια έμεναν ακόμη όρθια. Πρόκειται για μια φρικιαστική επιδρομή: έκλεβαν ότι είχε απομείνει μέσα στα ερείπια των σπιτιών, δίπλα στα άταφα πτώματα…
Περίπου δυο μήνες αργότερα οι Γερμανοί θα έφευγαν από την Ελλάδα, ακολουθούμενοι από τους ελληνόφωνους SS του Σούμπερτ. Μετά την κατάρρευση του ναζιστικού καθεστώτος και τον τερματισμό του πολέμου, οι «σουμπερτίστες» θα παραδοθούν στις ελληνικές αρχές. Μόνο ο αρχηγός τους θα εκτελεστεί ως εγκληματίας πολέμου. Οι άλλοι, σχεδόν στο σύνολό τους, θα επανεξοπλιστούν και θα αξιοποιηθούν από το ελληνικό κράτος για τη διεξαγωγή του εμφυλίου πολέμου κατά των κομμουνιστών…
