Η Αργεντινή είναι μόνο μία περίπτωση των χωρών της Λατινικής Αμερικής που βίωσαν καταστάσεις ακραίας φτώχειας μετά την προσφυγή στο ΔΝΤ, πριν από 17 χρόνια. Αλλά η περίπτωση της Αργεντινής χρησιμοποιήθηκε πολύ περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο, τόσο λόγω της εξέγερσης των κατοίκων της, όσο και της έκβασης μιας θλιβερής ιστορίας. Χθες ανακοινώθηκε πως η χώρα προστρέχει ξανά στο ΔΝΤ για βοήθεια, μια είδηση που σκόρπισε θλίψη και απογοήτευση στους κατοίκους της.
Ο θερμός Δεκέμβριος του 2001
Το 2001 η Αργεντινή βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Η ανεργία έχει εκτοξευθεί στο 25% και το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο μετά από δεκαετίες ολόκληρες. Πριν τα Χριστούγεννα η κυβέρνηση βρίσκεται σε αδυναμία να αποπληρώσει τα δάνεια που έχει συνάψει με το ΔΝΤ και το ταμείο αρνείται να εκταμιεύσει τη δόση του 1,3 δισ. Η χώρα βρίσκεται πλέον σε τέλμα.
Η οικονομία καταρρέει. Επιβάλλεται από την κυβέρνηση το Κοραλίτο, δηλαδή περιορισμός στις συναλλαγές, κατάσχονται χρήματα από τα ασφαλιστικά ταμεία και στη συνέχεια επιβάλλεται αδιανόητα σκληρό όριο αναλήψεων πράγμα που πυροδοτεί το περιβόητο «Κασερολάσο», γνωστότερο ως Κίνημα της Κατσαρόλας.
Ο κόσμος δεν έχει κυριολεκτικά να φάει, διαδραματίζονται σκηνές κινηματογραφικού γκροτέσκο όπου άνθρωποι ορμούν σε κοπάδια με ζώα και τα τεμαχίζουν όσο είναι ακόμα ζωντανά. Χιλιάδες πεινασμένοι λεηλατούν τα σούπερ μάρκετ.
Η οργή του πλήθους συχνά μεταφράζεται σε συγκρούσεις με την αστυνομία, με αυτοσχέδια οδοφράγματα να στήνονται στους δρόμους των πόλεων.
Οι γυναίκες της χώρας, αρχικά από το Μπουένος Άιρες και έπειτα ανά την επικράτεια ξεκίνησαν να συγκεντρώνονται κάθε Κυριακή στις πλατείες χτυπώντας ρυθμικά της άδειες κατσαρόλες τους και προτρέποντας τους κατοίκους να ενωθούν σε διαμαρτυρίες. Αυτή η κίνηση έμελλε να γεννήσει την πρώτη εξέγερση του 21ου αιώνα.
Στις 19 Δεκεμβρίου ο πρόεδρος Ντε λα Ρούα κηρύσσει την χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, επιβάλλοντας ένα είδος στρατιωτικού νόμου. Ο πεινασμένος λαός συρρέει στο κέντρο του Μπουένος Άιρες σε μία τεράστια διαδήλωση.
Οι διαδηλωτές ξεκινούν από την Πλατεία του Μάη και βαδίζουν προς το Κογκρέσο, απαιτώντας την παραίτηση της κυβέρνησης του Ντε λα Ρουά. Ξεκινούν άγριες συγκρούσεις που αφήνουν πίσω τους 4 νεκρούς πολίτες. Το ίδιο βράδυ παραιτείται η κυβέρνηση.
Οι διαδηλώσεις δεν σταματούν εκεί, οι πολίτες παραμένουν στους δρόμους απαιτώντας πλέον να φύγει ο Ντε λα Ρουά. Οι συγκρούσεις γενικεύονται και οι νεκροί αυξάνονται στους 30.
Η κατάσταση στους δρόμους έχει αγριέψει τόσο που σε συνδυασμό με την άρνηση των περονιστών να σχηματιστεί από κοινού κυβέρνηση, αναγκάζει τον Ντε λα Ρουά να παραιτηθεί και να διαφύγει από την ταράτσα του προεδρικού μεγάρου με ελικόπτερο. Οι διαδηλωτές πανηγυρίζουν.
Στις 28 Δεκεμβρίου το Μπουένος Άιρες αναβιώνει τις διαδηλώσεις που καθαίρεσαν τον Ντε λα Ρουά, αφού -με πλέον πρόεδρο τον Αδόλφο Ροντρίγκεζ Σάα- το μέτρο που απαγορεύει τις αναλήψεις δεν ακυρώνεται. 3 διαδηλωτές πέφτουν νεκροί και ο Σάα παραιτείται.
Η απεμπλοκή από το ΔΝΤ
Το 2002 βρίσκει την Αργεντινή σε κατάσταση ακραίας κρίσης. Το ποσοστό της φτώχειας βρίσκεται στο 57,6% και της ανεργίας στο 21,6%. Η κυβέρνηση αδυνατεί να αποπληρώσει το χρέος, καταργεί το Νόμο της Μετατρεψιμότητας και το εθνικό νόμισμα υποτιμάται σχεδόν 4 φορές. Οι καταθέσεις δέχονται υποτίμηση και 1 εκατ. αποταμιευτές βλέπουν τις καταθέσεις του να γίνονται καπνός.
Το 2003 εκλέγεται ο Νέστορ Κίρχνερ ο οποίος παγώνει τις πληρωμές προς το ΔΝΤ δίνοντας βάση στις ανάγκες της χώρας. Τον Δεκέμβριο του 2005, 4 χρόνια μετά την αργεντίνικη εξέγερση, ο Κίρχνερ αποπληρώνει με μία και μόνο δόση το χρέος της χώρας προς το ΔΝΤ, χρησιμοποιώντας τα διεθνή χρηματικά αποθέματα της Αργεντινής.
Η χώρα ανακοινώνει ότι παύει οποιαδήποτε σχέση της με το Νομισματικό Ταμείο και ο Κίρχνερ μετατρέπεται σε λαϊκό ήρωα.
Η Κριστίνα Φερνάντες ντε Κίρχνερ στην εξουσία
Στις εκλογές του 2007 τον σύζυγό της Νέστορ διαδέχεται η Κριστίνα Κίρχνερ και γίνεται η δεύτερη γυναίκα πρόεδρος στην ιστορία της χώρας. Τρία χρόνια αργότερα ο Νέστορ Κίρχνερ πεθαίνει από καρδιακή ανακοπή. Η ίδια θα παραμείνει επικεφαλής της χώρας μέχρι το 2015.
Το 2014 βρίσκει την Αργεντινή για ακόμη μία φορά σε έκρυθμη κατάσταση. Η κυβέρνηση επέτρεψε την απότομη υποτίμηση του νομίσματος σε σχέση με το δολάριο κατά 11,1% με αποτέλεσμα η υποτίμηση να αγγίξει το 18,6%.
Εντός του 2013 η υποτίμηση άγγιξε το 24%, μετά από αίτημα των εξαγωγέων. Επιβλήθηκε φόρος της τάξης του 50% στις αγορές μέσω διαδικτύου, κίνηση που προκάλεσε την οργή των πολιτών και σε συνδυασμό με την γενικότερη -εκ νέου- κρίση, πυροδότησε μαζικές διαδηλώσεις.
Η Κίρχνερ χάνει την προεδρία τον Δεκέμβριο του 2015, μην καταφέρνοντας την επιτυχημένη προηγούμενη διακυβέρνηση, αλλά το βαρύ της όνομα είχε κινητοποιήσει ένα κύμα στήριξης από τις ευρωπαϊκές αντινεοφιλελεύθερες δυνάμεις, μεταξύ των οποίων και του ΣΥΡΙΖΑ. Ηταν τότε που ο Αλέξης Τσίπρας έλεγε από τη βουλή «μακάρι να γινόμασταν Αργεντινή». Σίγουρα τώρα θα έχει αναθεωρήσει…
Από το 2016 και έπειτα ξεσπούν σωρηδόν καταγγελίες εις βάρος της. Αίρεται η ασυλία της και η δικαστική έρευνα μελετά υποθέσεις που αφορούν ξέπλυμα μαύρου χρήματος και παράνομου πλουτισμού. Σχηματίζεται ένας ογκώδης φάκελος με το όνομα «ο δρόμος του χρήματος Κ».
Ανάμεσα στις κατηγορίες φιγουράρει και η εξής: Η δικαιοσύνη την κατηγορεί ότι υπέγραψε ένα σύμφωνο με την Τεχεράνη ώστε υψηλόβαθμοι ιρανοί αξιωματούχοι, ύποπτοι ότι είχαν παραγγείλει την επίθεση εναντίον του κέντρου της εβραϊκής κοινότητας, να καταθέσουν σε αργεντινούς δικαστές στην Τεχεράνη, αφού αυτό δεν μπορούσε να γίνει στο Μπουένος Άιρες.
Πρόκειται για την επίθεση στο κέντρο της εβραϊκής κοινότητας, η οποία ήταν η σοβαρότερη που έχει πραγματοποιηθεί στην ιστορία της Αργεντινής και είχε στοιχίσει τη ζωή σε 85 ανθρώπους ενώ εκατοντάδες άνθρωποι είχαν τραυματισθεί. Ένας εκρηκτικός μηχανισμός είχε καταστρέψει το κτίριο που στέγαζε τους εβραϊκούς θεσμούς της χώρας -περιλαμβανομένης της αλληλασφαλιστικής εταιρείας Amia- στις 18 Ιουλίου 1994 στο Μπουένος Άιρες.
Η επίθεση ουδέποτε εξιχνιάσθηκε ούτε ανέλαβε ποτέ κανείς την ευθύνη γι’ αυτή, όμως το Ισραήλ και οι αργεντινοί δικαστές που έχουν αναλάβει την έρευνα κατηγορούν το Ιράν.
Το σύμφωνο με το Ιράν είχε συναφθεί το 2012 και εγκριθεί από το κοινοβούλιο της Αργεντινής, παρά την αντίθεση της αντιπολίτευσης. Όμως το ιρανικό κοινοβούλιο ουδέποτε το επικύρωσε με αποτέλεσμα να μην τεθεί ποτέ σε ισχύ. Είκοσι τρία χρόνια μετά την επίθεση, δεν έχει γίνει ακόμη καμιά δίκη.
Καταθέτοντας στα τέλη Οκτωβρίου στον δικαστή Μπονάντιο, η Κίρχνερ είχε καταγγείλει ένα «μεγάλο δικαστικό σκάνδαλο».
Η ίδια θα ισχυριστεί πως έχει πέσει θύμα δικαστικής σκευωρίας εναντίον της, ενώ η αντιπολίτευση την κατηγορεί ως την πιο διεφθαρμένη πρόεδρο στην δημοκρατική ιστορία της χώρας.
Σήμερα
Πλέον ανακοινώθηκε από τον μετριοπαθή πρόεδρο Μαουρίσιο Μάκρι ότι η χώρα προσφεύγει στο ΔΝΤ για να διασώσει την οικονομία της, ξυπνώντας πικρές αναμνήσεις από τα άγρια προηγούμενα χρόνια. Ζήτησε πιστωτική γραμμή της τάξης των 30 δισ. δολαρίων και όλοι σκέφτονται αν θα ξαναδούν σκηνές ντροπής σε μια από τις 10 πλουσιότερες χώρες του κόσμου, με απίστευτο πλούτο που όμως ποτέ δεν… μοιράστηκε σωστά. Η χώρα βούλιαξε στη δίνη των λαϊκιστών που επί χρόνια κατασπαταλούσαν το δημόσιο χρήμα κάνοντας αθρόες προσλήψεις και διογκώνοντας το δημόσιο χρέος.
Το νόμισμα, το πέσο, έχει καταρρεύσει. Κάποτε ένα πέσο ήταν ίσο με 1 δολάριο. Σήμερα με 1 πέσο αγοράζεις μόλις 5 σεντς.
Θα ζήσουμε το νέο κίνημα τη κατσαρόλας; Θα πεθαίνουν άνθρωποι στους δρόμους; Ο φόβος, η οργή, η απογοήτευση θα επιστρέψει σε έναν περήφανο και συνάμα φιλόξενο λαό; Πλέον, είναι η σειρά της ιστορίας να δώσει την απάντηση.
