16 ερωταπαντήσεις για την ετήσια άδεια ενός υπαλλήλου ή εργάτη
Εργαζόμενοι οι οποίοι συνδέονται µε σύµβαση ή σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου δικαιούνται να λάβουν ετήσια άδεια µε αποδοχές από την έναρξη της απασχόλησής τους σε συγκεκριμένη υπόχρεη επιχείρηση. Η άδεια αυτή χορηγείται από τον εργοδότη αναλογικώς (ποσοστό), µε βάση το χρονικό διάστηµα που απασχολήθηκε ο εργαζόµενος στον εργοδότη αυτό, και μάλιστα μέχρι τις 31/12 έκαστου έτους.
Η βάση της χορήγησης της κανονικής αδείας για τους εργαζομένους στο Δημόσιο διέπεται από τις διατάξεις του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα, ενώ για τους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα από τον Αναγκαστικού Νόμου 539/1945 και τις διάφορες τροποποιήσεις του.
Σε γενικό επίπεδο, η αναλογία της άδειας αυτής υπολογίζεται πάνω στις 20 εργάσιμες ημέρες για πενθήμερο απασχόληση και στις 24 εργάσιμες ημέρες για εξαήμερο απασχόλησης (άρθρο 4, ΑΝ 539/45).
Η άδεια χορηγείται στο μισθωτό έπειτα από έγκριση του εργοδότη. Αν ο μισθωτός ζητήσει να πάρει την άδεια του, τότε ο εργοδότης υποχρεούται να του τη δώσει υποχρεωτικά μέσα σε δύο μήνες (άρθρο4, παρ. 1, ΑΝ 539/45).
1. Με βάση, ποιο νομοθετικό πλαίσιο καθορίζεται η ετήσια άδεια, σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα;
Στον ιδιωτικό τομέα, βάσει των διατάξεων του Αναγκαστικού Νόμου 539/1945 «Περί χορηγήσεως κατ’ έτος εις τους µισθωτούς αδειών µετ’ αποδοχών (ΦΕΚ 229/A/6-9-1945), όπως αυτός ισχύει σήμερα μετά τις τροποποιήσεις που έχει υποστεί με το άρθρο 6 του Ν. 3144/2003 «Κοινωνικός διάλογος για την προώθηση της απασχόλησης και την κοινωνική προστασία και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 111/Α/2003) και το άρθρο 1 του Ν. 3302/2004 «Ρύθμιση ετήσιας άδειας εργαζομένων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 267/A/2004), ρυθμίζονται τα θέματα χορήγησης της ετήσιας άδειας με αποδοχές στους μισθωτούς.
2. Ποιες ημέρες υπολογίζονται στην άδεια και ποιες όχι;
Κυριακές και εξαιρέσιμες γιορτές, δικαιολογημένες απουσίες με άδεια γιατρού για λουτροθεραπεία (σύντομη διάρκεια), ημέρες στράτευσης, απεργίας, μητρότητας, ημέρες ασθενείας, ανώτερης βίας δεν υπολογίζονται στις ημέρες της αδείας.
Αντιθέτως, υπολογίζονται οι αδικαιολόγητες μέρες απουσίας του εργαζόμενου, καθώς και οι ημέρες που απήργησε ο μισθωτός αλλά εν συνεχεία κρίθηκε η απεργιακή ως παράνομη με δικαστική απόφαση. Επίσης, η απουσία από την υπηρεσία λόγω πειθαρχικής ποινής.
Προσοχή:
Α. Οι εβδομάδες της εγκυμοσύνης θεωρούνται ως πραγματικός χρόνος εργασίας και για το λόγω αυτό δικαιούται η μισθωτός (γυναίκα) πέρα από τις εβδομάδες αυτές και την κανονική της άδεια.
Β. Αδικαιολόγητες μέρες άδειας που συνυπολογίζονται στις κανονικές αδείας, ο μισθωτός δικαιούται να πάρει τις αποδοχές που αντιστοιχούν στην κανονική άδεια και στο επίδομα άδειας.
Γ. Στην περίπτωση που ο μισθωτός αρρωστήσει κατά τη διάρκεια της αδείας, τότε η ετήσια άδεια παρατείνεται για όσες ημέρες διαρκεί η ασθένεια.
3. Πώς υπολογίζεται η διάρκεια και η χορήγηση της αδείας;
Ως βάση χορήγησης της ετήσιας άδειας με αποδοχές των εργαζομένων επαναφέρεται το ημερολογιακό έτος, σύμφωνα με τις τελευταίες ρυθμίσεις του άρθρου 1 του Ν. 3302/2004, ενώ έχει ήδη κατοχυρωθεί το δικαίωμα λήψης αναλογικής άδειας από τον πρώτο μήνα απασχόλησης των εργαζομένων, σύμφωνα με το άρθρο 6 του Ν. 3144/2003.
Η διάταξη του άρθρου 1 του Ν. 3302/2004 όπως και αυτή του άρθρου 6 του Ν. 3144/2003 αναφέρουν ρητώς ότι η ετήσια άδεια µε αποδοχές καθώς και το επίδοµα αδείας διέπονται και από τις λοιπές οικείες διατάξεις της εργατικής νοµοθεσίας. Ως εκ τούτου, εξασφαλίζεται η συνέχεια της ισχύος των κείμενων διατάξεων που αφορούν στο µηχανισµό και στον τρόπο χορήγησης της άδειας και του επιδόµατος αδείας.
Η αναλογία της χορηγούµενης αδείας υπολογίζεται βάσει ετήσιας άδειας 20 εργάσιµων ηµερών επί πενθήμερου εβδοµαδιαίας εργασίας και 24 εργάσιµων ηµερών επί εξαήμερου, η οποία αντιστοιχεί σε 12 µήνες συνεχούς απασχόλησης. Παράλληλα, διευκρινίζεται πλήρως και συµπληρώνεται η διαδικασία λήψης της άδειας κατά τα δύο πρώτα ηµερολογιακά έτη της εργασιακής σχέσης του μισθωτού.
4. Τι λέει το άρθρο 1 του Ν. 3302/2004;
«1.α. Κάθε μισθωτός από την έναρξη της εργασίας του σε υπόχρεη επιχείρηση και μέχρι τη συμπλήρωση δώδεκα (12) μηνών συνεχούς απασχόλησης, δικαιούται να λάβει ποσοστό της ετήσιας κανονικής άδειας με αποδοχές κατ’ αναλογία με το χρόνο εργασίας που έχει συμπληρώσει στην ίδια υπόχρεη επιχείρηση. Το ποσοστό αυτό υπολογίζεται με βάση ετήσια άδεια εικοσιτεσσάρων εργάσιμων ημερών ή αν στην επιχείρηση εφαρμόζεται σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, είκοσι (20) εργάσιμων ημερών, χωρίς να υπολογίζεται σε αυτές η ημέρα της εβδομάδας κατά την οποία δεν απασχολούνται οι μισθωτοί λόγω του εφαρμοζόμενου συστήματος εργασίας.
β. Ο εργοδότης υποχρεούται μέχρι τη λήξη του πρώτου ημερολογιακού έτους, εντός του οποίου προσελήφθη ο μισθωτός να χορηγεί σε αυτόν την παραπάνω αναλογία της κανονικής άδειας.
Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος, ο μισθωτός δικαιούται να λάβει την ετήσια κανονική άδεια με αποδοχές, η οποία αναλογεί στο χρόνο απασχόλησης του στην υπόχρεη επιχείρηση και υπολογίζεται σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της περίπτωσης α’. Η άδεια αυτή επαυξάνεται κατά μία (1) εργάσιμη ημέρα για κάθε έτος απασχόλησης επιπλέον του πρώτου μέχρι τις είκοσι έξι (26) εργάσιμες ημέρες ή μέχρι και τις είκοσι δύο (22) εργάσιμες ημέρες αν στην επιχείρηση εφαρμόζεται σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας.
Για καθένα από τα επόμενα ημερολογιακά έτη, ο μισθωτός δικαιούται να λάβει από την 1η Ιανουαρίου εκάστου έτους, την κανονική ετήσια άδεια με αποδοχές, η οποία υπολογίζεται σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο.
Η ετήσια άδεια με αποδοχές, καθώς και το επίδομα αδείας, εκτός από τις διατάξεις του νόμου αυτού διέπονται και από τις λοιπές συναφείς διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας».
5. Τι λέει το άρθρο 6 του Ν. 3144/2003;
«Ο εργαζόμενος δικαιούται κατά τον πρώτο χρόνο εργασίας του σε συγκεκριμένο εργοδότη να λάβει από την έναρξη της απασχόλησης του ποσοστό της ετήσιας κανονικής άδειας με αποδοχές, που προβλέπεται κατά τις κείμενες διατάξεις ότι δικαιούται μετά από συνεχή απασχόληση τουλάχιστον δώδεκα (12)μηνών σύμφωνα με το άρθρο 2 του α.ν. 539/1945, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 1346/1983 και όπως εκάστοτε ισχύει, κατ ‘ αναλογία με το χρόνο εργασίας, που έχει συμπληρώσει στον ίδιο εργοδότη.
Η ετήσια κανονική άδεια, η οποία θα χορηγείται σύμφωνα με τη διαδικασία του προηγούμενου εδαφίου καθώς και το επίδομα αδείας διέπονται κατά τα λοιπά από τις οικείες διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας».
6. Πώς υπολογίζεται το επίδομα αδείας;
Ο εργαζόμενος μαζί με την καταβολή της άδειας του δικαιούται και το επίδομα άδειας, το οποίο ανέρχεται στο 1/2 του μισθού για τους υπαλλήλους και τα 13ημερομίσθια για τους εργάτες (άρθρο 3 παρ. 16 Ν. 4504/66).
Οι μισθωτοί που λαμβάνουν τμήμα ή ολόκληρη την άδεια δικαιούνται να πάρουν μαζί με την άδεια και μάλιστα προκαταβολικά τις ανάλογες αποδοχές για επίδομα άδειας, τόσο για το πρώτο και δεύτερο έτος όσο και για τα επόμενα έτη.
Το επίδομα αδείας προκαταβάλλεται με την έναρξη της άδειας και απαγορεύεται η κατάτμηση του. Επιπλέον, δεν παίρνει την προσαύξηση του 100%, σε περίπτωση που ο εργοδότης δεν το καταβάλλει στους μισθωτούς μέχρι τέλους του έτους.
Στις τακτικές αποδοχές, για τον υπολογισμό του επιδόματος αδείας, περιλαμβάνεται και η αποζημίωση για εκτός έδρας διανυκτερεύσεις, εφόσον παρέχεται τακτικά και σταθερά. Επίσης, υπολογίζονται οι πρόσθετες αμοιβές από υπερεργασία, από υπερωρίες, από Κυριακές, από νύχτες κτλ., που καταβάλλονται τακτικά και μόνιμα στο μισθωτό.
7. Εάν πεθάνει ο εργαζόμενος προτού πάρει την άδεια και το επίδομα, τι γίνεται;
Σε περίπτωση που πεθάνει ο μισθωτός, προτού πάρει την άδεια και το επίδομα άδειας του από την επιχείρηση που εργαζόταν, τα δικαιούνται οι κληρονόμοι.
8. Τι γίνεται, στην περίπτωση που με ευθύνη του ο εργοδότης δε χορηγεί την άδεια στον εργαζόμενο;
Σύμφωνα µε τα προβλεπόµενα από το άρθρο 3 του Νομοθετικού Διατάγματος 3755/1957 «Περί αυξήσεως αναδρομικώς των αποδοχών των μισθωτών, τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του Ν. 3239/55 και άλλων διατάξεων της Εργατικής Νομοθεσίας» (ΦΕΚ 182/Α/1957) καθώς και τη σχετική νοµολογία, σε περίπτωση µη χορήγησης από τον εργοδότη λόγω υπαιτιότητάς του (άρνηση, πταίσµα, αµέλεια) της άδειας που δικαιούται ο εργαζόµενος εντός του ηµερολογιακού έτους, υποχρεούται να καταβάλλει σ’ αυτόν τις αντίστοιχες αποδοχές αδείας µε προσαύξηση 100%, όχι όμως και του επιδόματος αδείας.
9. Ποιες οι ημέρες αδείας, οι αποδοχές και το επίδομα αδείας που δικαιούμαι, όταν είμαι σε καθεστώς πενθήμερης εργασίας και ποιες σε καθεστώς εξαήμερης εργασίας, όταν εργάζομαι ένα έτος στην επιχείρηση;
Κατά το πρώτο έτος εργασίας ενός εργαζομένου σε μια επιχείρηση, από την πρόσληψή του μέχρι το τέλος του έτους, δικαιούται:
– Εργαζόμενος με 5νθήμερο: 20/12 Χ μήνες εργασίας, με στρογγυλοποίηση του γινόμενου ή 1.6667 ημέρες για κάθε μήνα απασχόλησης.
– Εργαζόμενος με 6ήμερο: 24/12 Χ μήνες εργασίας, με στρογγυλοποίηση του γινόμενου ή 2 ημέρες για κάθε μήνα απασχόλησης.
– Αποδοχές αδείας για 5νθήμερο και για 6ήμερο: 2 ημερομίσθια ή τα 2/25 του μηνιαίου μισθού για κάθε μήνα απασχόλησης από την πρόσληψη μέχρι 31 Δεκεμβρίου.
– Επίδομα αδείας για 5νθήμερο και για 6ήμερο: Αναλογικά, με βάση το χρόνο απασχόλησης και των αποδοχών αδείας και μέχρι τη συμπλήρωση 13 ημερομισθίων, ή μισό μισθό.
10. Ποιες οι ημέρες αδείας, οι αποδοχές και το επίδομα αδείας που δικαιούμαι, όταν είμαι σε καθεστώς πενθήμερης εργασίας και ποιες σε καθεστώς εξαήμερης εργασίας, όταν εργάζομαι δύο έτη στην επιχείρηση;
Α. Δύο έτη εργασίας, από 1/1 έως τη συμπλήρωση δωδεκάμηνου από την πρόσληψη:
– Εργαζόμενος με 5νθήμερο: 20/12 Χ μήνες εργασίας, με στρογγυλοποίηση του γινόμενου.
– Εργαζόμενος με 6ήμερο: 24/12 Χ μήνες εργασίας, με στρογγυλοποίηση του γινόμενου.
– Αποδοχές αδείας για 5νθήμερο και για 6ήμερο: 2 ημερομίσθια ή τα 2/25 του μηνιαίου μισθού για κάθε μήνα.
– Επίδομα αδείας για 5νθήμερο και για 6ήμερο: Αναλογικά, με βάση το χρόνο απασχόλησης και των αποδοχών αδείας και μέχρι τη συμπλήρωση 13 ημερομισθίων, ή μισό μισθό.
Β. Δύο έτη εργασίας, από τη συμπλήρωση δωδεκάμηνου και μέχρι 31/12:
– Εργαζόμενος με 5νθήμερο: 21 εργάσιμες ημέρες για όλο το έτος ή 21/12 Χ μήνες εργασίας, με στρογγυλοποίηση του γινόμενου.
– Εργαζόμενος με 6ήμερο: 25 εργάσιμες ημέρες ή 25/12 Χ μήνες εργασίας, με στρογγυλοποίηση του γινόμενου.
– Αποδοχές αδείας για 5νθήμερο και για 6ήμερο: 25/12 Χ μήνες απασχόλησης ή –για όλο το έτος- 25 ημερομίσθια ή ένα μισθό
– Επίδομα αδείας για 5νθήμερο και για 6ήμερο: Αναλογικά, με βάση το χρόνο απασχόλησης και των αποδοχών αδείας και μέχρι τη συμπλήρωση 13 ημερομισθίων, ή μισό μισθό.
11. Ποιες οι ημέρες αδείας, οι αποδοχές και το επίδομα αδείας που δικαιούμαι, όταν είμαι σε καθεστώς πενθήμερης εργασίας και ποιες σε καθεστώς εξαήμερης εργασίας, όταν εργάζομαι τρία έτη και πλέον στην επιχείρηση;
Α. Δύο έτη εργασίας, από 1/1 έως τη συμπλήρωση δωδεκάμηνου από την πρόσληψη:
– Εργαζόμενος με 5νθήμερο: 20/12 Χ μήνες εργασίας, με στρογγυλοποίηση του γινόμενου.
– Εργαζόμενος με 6ήμερο: 24/12 Χ μήνες εργασίας, με στρογγυλοποίηση του γινόμενου.
– Αποδοχές αδείας για 5νθήμερο και για 6ήμερο: 2 ημερομίσθια ή τα 2/25 του μηνιαίου μισθού για κάθε μήνα.
– Επίδομα αδείας για 5νθήμερο και για 6ήμερο: Αναλογικά, με βάση το χρόνο απασχόλησης και των αποδοχών αδείας και μέχρι τη συμπλήρωση 13 ημερομισθίων, ή μισό μισθό.
Β. Δύο έτη εργασίας, από τη συμπλήρωση δωδεκάμηνου και μέχρι 31/12:
– Εργαζόμενος με 5νθήμερο: 21 εργάσιμες ημέρες για όλο το έτος ή 21/12 Χ μήνες εργασίας, με στρογγυλοποίηση του γινόμενου.
– Εργαζόμενος με 6ήμερο: 25 εργάσιμες ημέρες ή 25/12 Χ μήνες εργασίας, με στρογγυλοποίηση του γινόμενου.
– Αποδοχές αδείας για 5νθήμερο και για 6ήμερο: 25/12 Χ μήνες απασχόλησης ή –για όλο το έτος- 25 ημερομίσθια ή ένα μισθό
– Επίδομα αδείας για 5νθήμερο και για 6ήμερο: Αναλογικά, με βάση το χρόνο απασχόλησης και των αποδοχών αδείας και μέχρι τη συμπλήρωση 13 ημερομισθίων, ή μισό μισθό.
Η «Αυτόνομη Παρέμβαση» παραθέτει σε πίνακες (μορφή .jpg) τις ημέρες αδείας που δικαιούται ένας εργαζόμενος:
Πίνακας ημερών αδείας έως 10 ή 12 έτη
Πίνακας ημερών αδείας με προϋπηρεσία άνω των 10 ετών
12. Τι άδεια και τι παροχές δικαιούμαι εάν απολυθώ κατά το τρίτος έτος της εργασίας μου σε μια επιχείρηση;
Αν κάποιος μισθωτός απολυθεί μέσα στο τρίτο ή και σε επόμενα ημερολογιακά έτη, τότε αυτός δικαιούται να πάρει όλη την άδεια και το επίδομα της άδειας, σε αποδοχές, όπως θα τα δικαιούνταν αν απασχολούνταν κανονικά στην επιχείρηση.
13. Αν απολυθώ την πρώτη ημέρα του έτους δικαιούμαι άδεια και επίδομα αδείας;
Όχι, και αυτό διότι η 1/1 είναι ημέρα αργίας, δηλαδή μη εργάσιμη ημέρα. Έτσι ο απολυθείς εργαζόμενος δε δικαιούται άδεια και επίδομα άδειας που να αντιστοιχούν στο συγκεκριμένο ημερολογιακό έτος που αρχίζει από την ημερομηνία αυτή και μετά, αφού δεν εργάστηκε καμία μέρα μέσα σε αυτό το ημερολογιακό έτος.
Εάν, όμως, ο εργαζόμενος συνεχίσει την εργασία σου κάποιες ημέρες μέσα στο νέο ημερολογιακό έτος έχει δικαίωμα αδείας και επιδόματος.
14. Είμαι συμβασιούχος ορισμένου χρόνου. Δικαιούμαι άδεια;
Ναι. όλοι οι εργαζόμενοι με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου δικαιούνται και αυτοί να πάρουν άδεια κατά αναλογία του χρόνου απασχόλησης τους από τον εργοδότη της επιχείρηση που εργάζονται.
Συνεπώς, τόσο οι μισθωτοί με σύμβαση ορισμένου χρόνου όσο και οι μισθωτοί με σύμβαση αορίστου χρόνου, δικαιούνται να λάβουν κατά αναλογία την άδεια και το επίδομα της άδειας τους κατά το πρώτο και το δεύτερο ημερολογιακό έτος από την πρόσληψη τους (Ν. 3302/04).
15. Μπορεί ο εργοδότης να απολύσει ένα μισθωτό, όταν αυτός βρίσκεται σε καθεστώς ετήσιας άδειας;
Όχι. Απαγορεύεται η καταγγελία σύμβασης κατά τη διάρκεια της άδειας του μισθωτού από τον εργοδότη. Η απαγόρευση είναι απόλυτη και δεν επιτρέπει την απόλυση για οποιοδήποτε λόγο. Σε περίπτωση που γίνει θεωρείται άκυρη.
16. Επιτρέπεται ή όχι η απασχόληση κατά της διάρκειας της αδείας;
Όχι… Από το νόμο, απαγορεύεται η απασχόληση του μισθωτών κατά τη διάρκεια της άδειάς τους.
Με πληροφορίες από
Κέντρο Πληροφοριών Εργαζομένων & Άνεργων
Σκίτσο από photorama.ning.com
* Οι συγκεκριμένες πληροφορίες για τις ημέρες της ετήσιας αδείας που δικαιούται ένας εργαζόμενος είναι με βάση τη νομοθεσία που ισχύει κατά την ημέρα ανάρτησης του εν λόγω άρθρου (10/6/2013).
