Του Κώστα Νικολάου
ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ
Οι ποιο δύσκολες στιγμές για το συνδικαλιστικό κίνημα καθώς, παρά τις μεγαλειώδες κινητοποιήσεις και που οδήγησαν στην πτώση δύο κυβερνήσεων, παρά τους αγώνες που σε επίπεδο κλάδων (δημόσιο) συνεχίζονται, αυτοί δεν είναι ικανοί να ανακόψουν την ξέφρενη – ρεβανσιστική επίθεση της εργοδοσίας, πρώτον γιατί τα συνδικάτα του Ιδιωτικού Τομέα αποδεκατίστηκαν και δεύτερον, θα ήταν αφέλεια να νομίζει κανείς πως οι εργαζόμενοι του δημοσίου από μόνοι τους θα σηκώσουν όλα τα βάρη του κινήματος.
Προτάσεις που βλέπουν την ανάπτυξη του σ.κ. απλώς μέσα από καλύτερη λειτουργία των συνδικάτων, όσο χρήσιμες και εάν είναι, έχουν περιοριστικό χαρακτήρα γιατί περιστρέφονται γύρο από το δημόσιο χώρο όπου υπάρχουν και λειτουργούν συνδικάτα. Δεν αφορούν τα 3.000.000 εργαζομένων – υποαπασχολουμένων- ψευτο-αυτοαπασχολουμένων – ανέργων του Ιδιωτικού Τομέα. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν καλύπτονται από κανένα συνδικάτο, αλλά και οι ελάχιστοι που καλύπτονται από ορισμένα συνδικάτα, αυτά είναι διαιρεμένα σε περίπου διακόσιους ογδόντα (280) υπο-κλάδους και αυτό, τα καθιστά ανίκανα να ανταποκριθούν στους σκοπούς τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι το 2011- 2012 έχουν καταγγελθεί ή έχουν λήξει οι περισσότερες από τις 280 «κλαδικές» συμβάσεις, και από αυτές μόνο οι 23 έχουν ανανεωθεί. Το 2013 λήγουν και οι υπόλοιπες και εφόσον δεν υπογραφούν νέες, θα ατονήσουν η θα σβήσουν και αυτά που υπάρχουν.
Στροφή στον Ιδιωτικό Τομέα
Τα συνδικάτα, ανεξάρτητα πως τα φαντάζεται κανείς και το τι θα ήθελε να πράττουν, αυτά είναι θεσμικά όργανα οικονομικής πάλης των εργαζομένων αλλά και ευρύτερα της ταξικής πάλης καθώς, τα όποια αποτελέσματα των αγώνων τους καταγράφονται σε συλλογικές συμβάσεις και, σύμφωνα με την εργατική νομοθεσία, αυτές αποτελούν νόμο του κράτους. Συνεπώς, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας συνιστούν βασικό στοιχείο της πάλης των εργαζομένων.
Διαθρωτικά προβλήματα
Παραδοσιακά, τα συνδικάτα και οι συλλογικές συμβάσεις, δομήθηκαν και αναπτύχτηκαν, κατά βάση, σύμφωνα και με την οικονομική διάρθρωση της χώρας, που σήμερα έπαψε να υπάρχει. Ούτε τα συνδικάτα ούτε οι συλλογικές συμβάσεις αντανακλούν την δομή της οικονομίας. Στο διάστημα που πέρασε, τα συνδικάτα δεν αναπροσαρμόσθηκαν βάση των αλλαγών του παραγωγικού προτύπου και των δραματικών αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις που ακολούθησαν.
Αντίθετα, αντί να υπάρχουν λίγες κλαδικές συλλογικές συμβάσεις και λίγα κλαδικά συνδικάτα όπως η δομή της οικονομίας, οδηγηθήκαμε σε πληθώρα τύπου κλαδικών συμβάσεων που οι εργαζόμενοι ψάχνουν με το μικροσκόπιο να τις βρουν. Και στο ερώτημα, πως τόσα χρόνια είχαμε συλλογικές συμβάσεις και τώρα δεν υπάρχουν, η απάντηση είναι απλή.
Την αδυναμία των συνδικάτων να συνάπτουν με τους εργοδοτικούς φορείς συλλογικές συμβάσεις, ήρθε να την λύσει ο νόμος 1876/90 με την δημιουργία του ΟΜΕΔ, του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας. Εδώ προσέφευγαν κάθε χρόνο τα συνδικάτα και ανανέωναν τις «κλαδικές συμβάσεις» και αυτό πάντα στα πλαίσια των συμφωνιών και των αυξήσεων που επιτύγχανε η ΓΣΕΕ.
Ο τρόπος αυτός, δηλαδή αυτή η μορφή οργάνωση της πληθώρας συλλογικών συμβάσεων και συνδικάτων, αποδείχθηκε καταστροφικός. Τα συνδικάτα καθώς δεν αναδιοργανώθηκαν και δεν επανάκτησαν τη δύναμή τους, ουσιαστικά έχουν παραδοθεί σε διαιτητικές αποφάσεις, η πάλη των εργαζομένων για την κλαδική σύμβαση μετατρέπεται σε προϊόν γραφειοκρατίας, η κλαδική πολιτική απουσιάζει, η ταξική πάλη αναιρείται.
Τις αδυναμίες αυτές των συνδικάτων τις γνώριζαν πολύ καλά και οι εργοδότες και την κατάλληλη, για αυτούς, στιγμή, την εποχή των μνημονίων, τις αξιοποίησαν, επιβάλλοντας την ουσιαστική κατάργηση του ΟΜΕΔ. Με με τον τρόπο αυτό, μόνο με μία κίνηση, αφόπλισαν, στην ουσία κατήργησαν, όλα τα συνδικάτα.
Αυτά, όμως, είναι σημεία των δύσκολων καιρών, δεν μπορούν να μείνουν για πάντα. Τόσο οι συλλογικές συμβάσεις όσο και η λειτουργία των συνδικάτων άπτονται της δημοκρατίας σε μια χώρα. Η ταξική πάλη δεν καταργείται, απαιτούνται όμως και οι αντίστοιχες πρωτοβουλίες που πρέπει να παρθούν από εμάς.
Οικονομική διάρθρωση
Σύμφωνα με το ΙΚΑ, όπως καταγράφει τους κλάδους τα επαγγέλματα και τον αριθμό των επιχειρήσεων, στις εμπορικές επιχειρήσεις εργάζεται το 24% του συνόλου των εργαζομένων, στη μεταποιητική βιομηχανία το 17%,στην παροχή υπηρεσιών το 13%,σε ξενοδοχεία –εστιατόρια το 8%, στις μεταφορές το 8%, σε κατασκευές το 7%,στην εκπαίδευση το 7%, στην υγεία το 5,5%, σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς το 4,5%, στην Δημόσια διοίκηση και άμυνα το 5% και στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, αερίου, νερού το 1%. Απουσιάζει ο κλάδος του τύπου καθώς δεν είναι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ.
Καταμερισμός ανά επάγγελμα: Το 27% του συνόλου των ασφαλισμένων έχουν την ειδικότητα υπάλληλου γραφείου, το 18,5% είναι ανειδίκευτοι εργάτες, το 17% πωλητές καταστημάτων, το 10% επιστημονικά – καλλιτεχνικά επαγγέλματα, το 10% τεχνολόγοι – τεχνίτες βοηθοί, το 9% χειριστές μηχανημάτων, και το 8% ειδικευμένοι τεχνίτες.
Καταμερισμός ανά επιχείρηση: Στις 188.452 ανέρχονται οι επιχειρήσεις που απασχολούν προσωπικό (Μάρτιος 2012) από τις 255.663 που υπήρχαν το αντίστοιχο μήνα του 2010. Από αυτές οι 20.762 επιχειρήσεις απασχολούν πάνω από 10 άτομα και εργάζεται το 73% του συνόλου των εργαζομένων, ενώ οι 167.690επιχειρήσεις απασχολούν κάτω από 10 άτομα και το 27% των εργαζομένων.
Καταμερισμός ανά υπηκοότητα: Από το σύνολο των εργαζομένων το 89.98% είναι Έλληνες και το 10,02% είναι αλλοδαποί, και από τους αλλοδαπούς το 5,20% έχουν την αλβανική υπηκοότητα και οι υπόλοιποι άλλων χωρών, ενώ πριν δύο χρόνια η σχέση αυτή ήταν 85% Έλληνες και 15% αλλοδαποί.
Εργασιακές σχέσεις
Οι εργαζόμενοι στον Ιδιωτικά Τομέα σύμφωνα με ετήσια στοιχεία του ΙΚΑ είναι πάνω 2.700.000, (έχουν τουλάχιστο μια ημέρα ασφάλιση) χωρίς να προσθέσουμε τους εργαζόμενους στο τύπο και όσους εργάζονται με «μπλοκάκι».
Οι εργασιακές σχέσεις, τίποτα δεν θυμίζουν το χθες, καθώς έχουν εξελιχτεί σε κινούμενη άμμο. Στις 920.629 έφτασαν οι απολύσεις – λήξεις συμβάσεων – αποχωρίσεις κατά το χρόνο που πέρασε σύμφωνα με στοιχεία του ΟΑΕΔ, ενώ οι εγγεγραμμένοι άνεργοι (Νοέμβριος 2012) αριθμούν τους 972.704 ποσοστό πάνω από 35%. Στο 1.475.473 μειώθηκαν οι ασφαλισμένοι, σύμφωνα με το ΙΚΑ (Μάρτιος 2012), τη στιγμή που η αδήλωτη εργασία, κατά το ΣΕΠΕ, ξεπερνάει το 30%. Στα ύψη η μερική απασχόληση φτάνοντας στο 25% έναντι της πλήρους, καθώς την περίοδο αυτή, οι μετατροπές των συμβάσεων σαρώνουν. Αυξάνεται η παροχή εργασίας μέσο τρίτων δηλαδή ο δανεισμός ή σε εργολάβους. Η παράβαση των ωραρίων εργασίας έγινε κανόνας ενώ η απλήρωτη εργασία καθεστώς, αφού πάνω από 500 χιλιάδες είναι για μήνες απλήρωτοι.
Να κάνουμε κάτι τώρα
Τα προβλήματα της αποδιοργάνωσης των συλλογικών συμβάσεων και συνδικάτων εμφανίστηκαν και στο χώρο της ριζοσπαστικής αριστεράς, μάλιστα με τον ποιο δραματικό τρόπο. Ενώ σε πολιτικό επίπεδο ο ΣΥΡΙΖΑ συγκεντρώνει υψηλά ποσοστά
και διεκδικεί την κυβερνητική εξουσία, σε κοινωνικό επίπεδο οι συσχετισμοί παραμένουν σχεδόν οι ίδιοι, και αυτό είναι δείγμα της αποδιοργάνωσης και της γραφειοκρατικής μετεξέλιξης των συνδικάτων του Ιδιωτικού Τομέα και της ουτοπίας για αλλαγή των συσχετισμών χωρίς να προηγηθούν ή προωθηθούν ριζικές δομικές αλλαγές τόσο σε επίπεδο συλλογικών συμβάσεων όσο και συνδικάτων.
Σε πολιτικό επίπεδο
Ο ΣΥΡΙΖΑ, θα πρέπει να έρθει ακόμα ποιο κοντά στον κόσμο της μισθωτής εργασίας, και να συγκρουστεί με την κρατική βία και ανομία που ασκείται σε βάρος των εργαζομένων και ανέργων, καθώς και με το όργιο της αυθαιρεσίας, της τρομοκρατίας, ακόμη και ποινικών αδικημάτων των εργοδοτών.
Να αποφεύγει τα στρογγυλέματα, να γίνει ποιο διεκδικητικός και, ως κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, να αποσαφηνίζει πλήρως την επόμενη μέρα την θέση του στα εργασιακά μισθολογικά. Εκτός από την δημόσια δέσμευση για το μέλλον, να διεκδικεί από τώρα την αποκατάσταση των μισθών και των συλλογικών συμβάσεων, την προστασία της κοινωνικής ασφάλισης και των συντάξεων. Να διεκδικεί μέτρα για την ανεργία όπως η συνολική μείωση του χρόνου απασχόλησης, μέτρα για την αδήλωτη εργασία όπως ποινικό αδίκημα κ.α., μέτρα για την προσωρινή απασχόληση όπως μόνο για εποχικές εργασίες κ.α., ειδικά μέτρα για τον περιορισμό της μερικής απασχόλησης, μέτρα για τους εργαζόμενους σε εργολαβίες όπως να έχουν ίδιο μισθό με τους εργαζόμενους της επιχείρησης που εργάζονται. Μέτρα για τους εργαζόμενους με «μπλοκάκι» όπως την πρόσληψή τους στην επιχείρηση, την κατάργηση του δανεισμού εργαζομένων κ.α.
Να θέσει το πρόβλημα της αντιμετώπισης των καταχρηστικών απολύσεων και των «ατομικών συμφωνιών» που μετατρέπουν συμβάσεις και μειώνουν μισθούς, με την δημόσια δέσμευση ότι θα καταργηθούν όλες οι «ατομικές συμφωνίες» της περιόδου από το 2009, θα αποκατασταθούν οι εργασιακές σχέσεις και οι μισθοί και θα επαναπροσληφθούν όσοι δεν υπέγραψαν και απολύθηκαν για το λόγο αυτό.
Επίσης, θα πρέπει να πάρει όλα τα αναγκαία μέτρα για την αποκατάσταση των θεσμικών οργάνων των εργαζομένων, με σκοπό την ανάπτυξη των αγώνων και την διεκδίκηση των αιτημάτων τους.
Οι συνδικαλιστές του ΣΥΡΙΖΑ
Είναι προφανές ότι στους συνδικαλιστές του ΣΥΡΙΖΑ πέφτει όλο το φορτίο και όλο το βάρος της ανασυγκρότησης του σ.κ. Με ταχύτατους ρυθμούς και χωρίς καθυστερήσεις θα πρέπει να πάρουν τις αντίστοιχες πρωτοβουλίες.
Η ανασυγκρότηση του σ.κ. θα πρέπει να γίνει σε ενιαία βάση, χωρίς διαχωρισμούς δημόσιου ή Ιδ. Τομέα, με συνδικάτα που θα καλύπτουν όλους τους μισθωτούς, ανεξάρτητα από την μορφή απασχόλησης ή αν καθίστανται προσωρινά άνεργοι ή ανασφάλιστοι, και πάντα σύμφωνα με την οικονομική διάρθρωση της χώρας.
Γίνεται, επίσης, εμφανές πως κανένας αγώνας δεν θα αναπτυχτεί, χωρίς το συμμάζεμα των φερόμενων ως κλαδικών συμβάσεων. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να μελετηθούν και οι 280 συλλογικές συμβάσεις και να ενοποιηθούν με τον καλύτερο τρόπο και σύμφωνα με την εξέλιξη της οικονομίας.
Ωστόσο, δεν θα πρέπει να γίνει καμία παραίτηση από την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, τόσο για την αποκατάστασή της όσο και για την προστασία της. Αυτό σημαίνει πως το αίτημα για αυξήσεις στους μισθούς και τα ημερομίσθια θα πρέπει κυριαρχεί, όπως και τα θέματα της κοινωνικής ασφάλισης, της προστασίας των συντάξεων, αλλά και την γενική μείωσης του χρόνου απασχόλησης για την αντιμετώπιση της ανεργίας, καθώς και της προστασίας των ανέργων.
Αναδημοσίευση από ΕΠΟΧΗ, 27-1-2013
Νικολάου Κώστας
Μέλος Διοικούσας Επιτροπής ΚΕΠΕΑ/ΓΣΕΕ nikolaou@kepea.gr
